روش های تشخیص دیسک کمر | آیا به دیسک کمر مبتلا شده‌ام؟
کمردرد می‌تواند ناشی از بروز مشکلات مختلفی در عضلات کمر و ستون فقرات باشد؛ آشنایی با روش های تشخیص دیسک کمر می‌تواند هم از بروز نگرانی‌های بی‌مورد و مراجعات غیرضروری به پزشک بکاهد و هم بیماران نیازمند درمان را سریعتر به سمت مراجعه به پزشک ارتوپد بکشاند. از شایع ترین روش‌ها برای تشخیص دیسک کمر می‌توان به مشاهده علائم درد در پایین کمر، رادیکولوپاتی و پارستزی و در موارد شدیدتر بی اختیاری ادراری و میلوپاتی اشاره کرد. در ادامه همراه مجله سلامت ژین طب باشید تا انواع روش های تشخیص دیسک کمر را به طور کامل معرفی کنیم.
شناخت ستون فقرات و دیسک های بین مهره ای
ستون فقرات شما از قاعده جمجمه تا لگن امتداد دارد. مجموعه‌ای از استخوان‌ها که به مهره‌ها معروف هستند، روی هم چیده شده‌اند. ستون فقرات دارای سه ناحیه اصلی است ستون فقرات گردنی، توراسیک و کمری. ستون فقرات کمری شامل 5 یا 6 مهره بزرگ است که قفسه سینه را به لگن وصل می‌کند.
در بین هر مهره یک ساختار دایره ای وجود دارد که این دیسک‌ها ستون فقرات را انعطاف‌پذیرتر می‌کنند. دیسک‌ها از یک حلقه ضخیم غضروفی (آنولوس فیبروزوس) و حلقه لاستیکی ساختار نرم (پالپوزوس) ساخته شده‌اند. عوامل خارجی یا داخلی متعددی می‌تواند باعث خروج مایع ژله‌ای و انتشار آن روی اعصاب ناحیه کناری شود که به آن فتق یا پارگی دیسک می‌گویند.
تشخیص دیسک کمر
علائم فتق دیسک بسته به اینکه مشکل در کجای ستون فقرات شما باشد، متفاوت است. علائم معمولاً با حرکت بدتر و با استراحت بهتر می شود. در ادامه به برخی از علائم دیسک کمر اشاره می‌کنیم که می‌توان در تشخیص دیسک کمر به فرد کمک کند اشاره می‌کنیم:
درد در قسمت پایین کمر، گردن یا قفسه سینه
از آنجایی که پارگی دیسک به عصب مجاور فشار وارد می‌کند، یکی از شایع ترین علائم پارگی دیسک درد است. بسته به اینکه عصب چگونه تحت تأثیر قرار می گیرد دردی جزئی یا بسیار شدید احساس میشود.
دردی که ناشی از دیسک کمر باشد در ناحیه فتق احساس میشود. برای مثال، اگر فتق دیسک قفسه سینه داشته باشید در قسمت میانی کمر یا قفسه سینه احساس ناراحتی خواهید کرد. البته گاهی اوقات درد به دلیل آسیب عصبی و التهاب موضعی به سایر نقاط بدن منتقل می شود.
رادیکولوپاتی کمری
ستون فقرات شما از استخوان های زیادی به نام مهره تشکیل شده است و نخاع و ریشه های عصبی شما از کانالی در مرکز این استخوان ها می گذرد. ریشه های عصبی از آنجا به مناطق مختلف بدن حرکت می کنند. هنگامی که این ریشه های عصبی گیر کرده یا آسیب می بینند، علائم ایجاد شده رادیکولوپاتی نامیده اتفاق می‌افتد. رادیکولوپاتی کمری یکی از علائم دیسک بیرون زده و یا فتق دیسک است.
درد ناشی از دیسک کمر در این حالت انتشار یابنده است و از ران پا شروع میشود و تا ساق پا ادامه یابد. سیاتیک یکی از رایج‌ترین انواع رادیکولوپاتی است.
خواب رفتگی/گزگز/مورمور یا بی حسی (پارستزی Paresthesia)
علاوه بر درد، ممکن است در ناحیه ای که دیسک آسیب دیده است، احساسات دیگری مانند بی حسی و گزگز را تجربه کنید. این علامت به نام پارستزی شناخته می شود. این احساسات ممکن است به سایر اندام های بدن از جمله بازوها و پاها نیز منتقل شود.
ضعف عضلانی
فتق دیسک بر نخاع یا ریشه های عصبی فشار وارد می کند. این فشار باعث میشود اعصاب نتوانند سیگنال‌ها را به مغز و از آن خارج کنند. در نتیجه عضلات دچار ضعف و ناتوانی در انجام فعالیت ها می شوند. اگر یک ریشه عصبی ملتهب شود، می تواند منجر به از دست دادن کنترل حرکات ظریف شود.
ضعف عضلانی ناشی از آسیب دیدگی دیسک ممکن است منجر به وضعیتی به نام افتادگی پا شود. این وضعیت زمانی اتفاق می افتد که هنگام ایستادن یا راه رفتن در بلند کردن پا مشکل ایجاد شود.
میلوپاتی Myelopathy
هنگامی که فتق دیسک به نخاع فشار وارد می کند، می تواند راه رفتن، گرفتن اجسام و سایر فعالیت‌های فیزیکی شما را تحت تاثیر قرار دهد. میلوپاتی یک عارضه بسیار جدی دیسک کمراست که می‌تواند منجر به فلج دائمی و حتی مرگ شود. به همین دلیل در این شرایط پزشک برای پیشگیری از آسیب‌های جدی‌تر جراحی را توصیه می‌کند. اگر بتازگی متوجه تغییر در دست خود شدید و یا در انجام فعالیت‌های ظریف مثل بستن دکمه با مشکل روبرو هستید حتماً با یک پزشک مشورت کنید.
بی اختیاری ادرار و مدفوع
بی اختیاری ادرار و مدفوع یکی دیگر از علائم بسیار جدی فتق دیسک است. اگرچه این یکی از عوارض نادر فتق دیسک محسوب میشود، اما بهبود آن می‌تواند دشوار و بعضاً ناممکن باشد.
بیحسی زین اسبی (Saddle Anesthesia)
بیحسی زین اسبی شامل بروز بی حسی یا درد ناگهانی یا تدریجی در کشاله ران، ران ها، باسن یا اندام تناسلی باشد. این مشکل اغلب نیاز به جراحی فوری برای رفع فشار اعصاب آسیب دیده دارد.
فتق دیسک چگونه توسط پزشک تشخیص داده می شود؟
پزشک معالج شما برای تشخیص دیسک کمر ممکن است علاوه بر بررسی بازخورد عضلانی و معاینات بالینی برای تشخیص دقیق‌تر دیسک‌های درگیر از روش‌های تشخیصی زیر استفاده کند:
تصویربرداری مغناطیسی (MRI): رایج ترین و دقیق ترین آزمایش تصویربرداری برای موارد مشکوک به فتق دیسک، MRI است. در این روش تشخیصی از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای تصویربرداری از ستون فقرات استفاده میشود. تصویربرداری ام آر آی قادر به نمایش لایه سخت و ژلاتینی دیسک را دارد.
اشعه ایکس: اشعه ایکس امکان تصویربرداری از بافت های داخلی، استخوان‌ها و اندام‌ها را فرآهم می‌کند.
توموگرافی کامپیوتری (CT): سی تی اسکن استخوان های ستون فقرات شما را نشان می دهد و پارگی دیسک را نشان می‌دهد.
میلوگرام: میلوگرام شامل تزریق رنگ به ستون فقرات است که به همراه عکسبرداری سی تی اسکن انجام میشود. رنگ می تواند تنگی کانال نخاعی (تنگی نخاع) و محل فتق دیسک را مشخص کند.
الکترومیوگرام (EMG): این آزمایش شامل قرار دادن سوزن های کوچک در عضلات مختلف و ارزیابی عملکرد عصب است وبا هدف شناسایی آسیب عصبی تجویز میشود.
چه زمانی برای تشخیص دیسک کمر باید به پزشک مراجعه کنم؟
درد فتق دیسک شامل دردهای خفیف و مزمن است؛ دردهای خفیف دیسک کمر را می‌توان در منزل و با تکیه به درمان خانگی دیسک کمر درمان کرد اما دردهای مزمن دیسک کمر نیاز به پیگیری جدی تری دارد. در ادامه مواردی را ذکر می‌کنیم که توصیه میشود در صورت مشاهده به پزشک متخصص مراجعه کنید.
- دردهای ناتوان کننده
- عدم بهبودی بعد از 4 تا 6 هفته
- بدتر شدن علائم با گذشت زمان
- از دست دادن کنترل مثانه و روده
- سوزن سوزن شدن، بی حسی یا از دست دادن قدرت در دست یا پا
- اختلال در ایستادن و راه رفتن
یادداشت پایانی
در این مطلب به بررسی روش تشخیص دیسک کمر پرداختیم و سعی کردیم تست دیسک کمر رایج را که می‌توان با مشاهده آن به فتق دیسک کمر مشکوک شد را ارائه کردیم، مواردی مثل گزگز دست و پا، عدم توانایی در انجام فعالیت‌های ظریف و مشکل در راه رفتن و نشستن می‌تواند از علائم هشدار دهنده بروز دیسک کمر باشد. با این حال مراجعه به پزشک متخصص برای تشخیص قطعی دیسک کمر بشدت توصیه میشود.
مهم ترین سوالاتی که در مورد روش های تشخیص دیسک کمر پرسیده میشود
از کجا بفهمم دیسک کمر دارم؟
مهم ترین نشانه های دیسک کمر شامل درد در پایین کمر، دردهای انتشاری در کمر و پاها، خواب رفتگی، از دست دادن توانایی انجام کارهای ظریف، بی حسی در نشیمنگاه و از دست دادن کنترل ادرار و مدفوع است.
فرق تشخیص دیسک کمر و اسپاسم عضلانی چیست؟
درد ناگهانی کمر که پس از استراحت بهبود می یابد اغلب ناشی از انقباض های عضلانی است. اما درد دیسک کمر تکرار شونده هستند و حتی ممکن است با استراحت درمان نشوند.
