پارگی تاندون آشیل؛ علل، علائم و درمان‌های مؤثر
پارگی تاندون آشیل یکی از آسیب‌های جدی و دردناک است که می‌تواند زندگی روزمره و فعالیت‌های ورزشی افراد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. این تاندون قدرتمند که ماهیچه‌های ساق پا را به استخوان پاشنه متصل می‌کند، بزرگترین و قوی‌ترین تاندون‌های بدن انسان است.
این تاندون به طور طبیعی تحمل فشارهای زیادی را دارد، اما حرکات ناگهانی و شدید می‌توانند منجر به پارگی آن شوند. این آسیب نه تنها برای ورزشکاران حرفه‌ای، بلکه برای افرادی که به طور منظم فعالیت‌های بدنی ندارند نیز رخ می‌دهد و می‌تواند باعث ایجاد محدودیت‌های قابل توجهی در زندگی آنها شود.
در این مقاله از ژین طب، به بررسی علل، علائم و روش‌های مختلف درمان پارگی تاندون آشیل خواهیم پرداخت و با استفاده از نتایج تحقیقات جدید، راهکارهایی برای پیشگیری از این آسیب را ارائه می‌دهیم. با ما همراه باشید تا با یکی از مهم‌ترین مسائل مربوط به سلامت پا و راهکارهای مقابله با آن آشنا شوید.
پارگی تاندون آشیل چیست؟
تاندون آشیل ماهیچه‌های ساق پا را به استخوان پاشنه متصل می‌کند. این بافت نواری ضخیم و قوی، بزرگترین و قوی‌ترین تاندون بدن است. تاندون آشیل قدرت لازم برای راه رفتن، دویدن و پریدن را به به پاهای شما می‌دهد.
پارگی تاندون آشیل به معنای پارگی کامل یا جزئی این تاندون است. این آسیب حاد زمانی رخ می‌دهد که تاندون بیش از ظرفیت خود کشیده شود. پارگی تاندون آشیل اغلب در حین ورزش اتفاق می‌افتد، اما زمین خوردن، افتادن یا پیچ خوردن مچ پا نیز می‌تواند باعث پارگی آشیل شود.
پارگی تاندون آشیل چقدر شایع است؟
پارگی تاندون آشیل یک آسیب ورزشی بسیار شایع است. این آسیب بیشتر در افراد 30 تا 40 ساله رخ می‌دهد و در مردان شایع‌تر از زنان است.
افرادی که به اصطلاح “ورزشکارن آخر هفته‌ای” هستند (یعنی بزرگسالانی که به طور منظم تمرین نمی‌کنند و سپس با شدت بالا ورزش می‌کنند) نسبت به ورزشکاران جوان‌تر و خوب تمرین‌کرده، احتمال بیشتری برای پارگی تاندون آشیل دارند.
علل پارگی تاندون آشیل چیست؟
حرکت ناگهانی که به تاندون آشیل فشار وارد می‌کند می‌تواند منجر به پارگی شود. به طور معمول، افراد هنگام ورزش، تاندون آشیل را پاره می‌کنند. بزرگترین دشمن‌های تاندون آشیل هم ورزش‌هایی با توقف، شروع و چرخش ناگهانی مانند فوتبال، بسکتبال، تنیس و اسکواش هستند. این ورزش‌ها نیازمند حرکات سریع و ناگهانی هستند که فشار زیادی بر تاندون آشیل وارد می‌کنند.
البته پارگی تاندون آشیل همیشه یک آسیب ورزشی نیست. شما احتمال دارد تاندون آشیل خود را با زمین خوردن، ندیدن یک پله هنگام پایین آمدن یا به طور تصادفی پا بر روی یک چاله گذاشتن و پیچاندن مچ پا پاره کنید.
بیشتر بدانید: ۹ راه جلوگیری از پارگی رباط مچ پا
درضمن، برخی از داروها نیز می‌توانند تاندون آشیل را ضعیف کنند و شما را در معرض خطر بیشتری برای پارگی قرار دهند. این شامل مصرف داروهایی نظیر آنتی‌بیوتیک‌های خاص (مانند فلوروکینولون‌ها) و تزریق استروئید در ناحیه تاندون می‌شوند. درنتیجه، همه این این عوامل می‌توانند باعث کاهش مقاومت و انعطاف‌پذیری تاندون آشیل شوند و خطر پارگی را افزایش دهند.
عوامل خطر تشدید کننده احتمال پارگی تاندون آشیل چیستند؟
پارگی تاندون آشیل می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار بگیرد که به عنوان ریسک فاکتورها شناخته می‌شوند. این عوامل شامل موراد زیر هستند:
- ورزش‌های با حرکات ناگهانی: مثل فوتبال، فوتبال آمریکایی، بسکتبال، تنیس و اسکواش. این ورزش‌ها نیاز به حرکات ناگهانی دارند که به تاندون آشیل فشار می‌آورد.
- سن و جنسیت: پارگی تاندون آشیل به خصوص در افراد بین 30 تا 40 ساله شایع‌تر است. همچنین، در مردان نسبت به زنان بیشتر دیده می‌شود.
- تاریخچه آسیب تاندون آشیل: افرادی که قبلاً پارگی یا التهاب تاندون آشیل داشته‌اند، در معرض خطر بالاتری برای پارگی دوباره قرار دارند.
- استفاده از برخی داروها: مصرف برخی داروها مانند آنتی بیوتیک‌های خانواده کینولون، استروئیدها و یا دیگر داروهایی که باعث تضعیف بافت تاندون‌ها می‌شوند، می‌تواند خطر پارگی تاندون آشیل را افزایش دهد.
- ژنتیک: برخی افراد به دلیل عوامل ژنتیکی می‌توانند حساسیت بیشتری نسبت به پارگی تاندون آشیل داشته باشند.
- کفش‌های نامناسب: استفاده از کفش‌هایی که پشتیبانی کافی برای مچ و تاندون‌ها را فراهم نمی‌کنند، می‌تواند ریسک پارگی را افزایش دهد.
این فاکتورها می‌توانند به شدت بر توانایی تاندون آشیل برای تحمل فشار و تنش تأثیر بگذارند.
علائم پارگی تاندون آشیل
علائم پارگی تاندون آشیل معمولاً شامل موارد زیر هستند:
- درد ناگهانی و شدید: اغلب افراد با احساس درد ناگهانی و شدید در ناحیه پشت مچ پا (نزدیک به پاشنه) روبرو می‌شوند. این درد ممکن است شدید باشد و شبیه به حس ضربه‌ای قوی به نظر بیاید.
- تورم: پس از پارگی تاندون آشیل، تورم قابل توجهی در ناحیه پشت مچ پا و پایین پا ایجاد می‌شود. این تورم می‌تواند به مرور زمان بیشتر نیز شود.
- کبودی: در برخی موارد، پس از پارگی، ناحیه آسیب دیده کبود و بنفش می‌شود که این نشانه‌ای از خونریزی در ناحیه آسیب‌دیده است.
- ناتوانی در راه رفتن: پارگی تاندون آشیل، به ویژه در صورت پارگی کامل تاندون، منجر به کاهش توانایی در راه رفتن می‌شود. درضمن در برخی موارد، فعالیت‌های روزمره مثل ایستادن بر روی پا را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- صدای تق- تق یا پاپ: در برخی موارد، شخص ممکن است در هنگام وقوع پارگی یا ترک تاندون صدای تق یا پاپی مانند بشنود.
البته میزان بروز این علائم در هر فردی براساس شدت آسیب متفاوت است. پارگی تاندون آشیل یک آسیب تروماتیک است که نیاز به درمان و مراقبت دارد. بدون درمان، پارگی تاندون آشیل ممکن است به درستی بهبود نیابد که این می‌تواند ریسک پارگی مجدد آن را افزایش دهد.
بیشتر بخوانید: پیچ خوردگی مچ پا؛ مراقب مچ پاهایتان باشید
روش تشخیص پارگی تاندون آشیل
پزشکان با استفاده از معاینه فیزیکی و انجام تست‌هایی مانند تست تامپسون، پارگی تاندون آشیل را تشخیص می‌دهند. در این تست، پزشک ساق پا را فشرده می‌کند و مشاهده می‌کند که آیا پا به سمت پایین حرکت می‌کند یا خیر. اگر پزشک به احتمال وجود پارگی در تاندون آشیل شک داشته باشد، از آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی یا MRI برای تأیید تشخیص استفاده خواهد کرد.
درمان پارگی تاندون آشیل
درمان پارگی تاندون آشیل به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: درمان غیرجراحی و درمان جراحی. انتخاب روش درمان به عوامل مختلفی مانند سن بیمار، سطح فعالیت، شدت پارگی و ترجیحات بیمار بستگی دارد.
درمان غیرجراحی
این روش معمولاً برای افراد مسن‌تر یا کسانی که فعالیت‌های جسمانی کمتری دارند، مناسب است. درمان غیرجراحی شامل موارد زیر است:
- استفاده از آتل یا گچ: آتل یا گچ پا را در وضعیت ثابتی قرار می‌دهد تا تاندون پاره شده بهبود یابد. در طی این درمان، پا به مدت چند هفته در حالت ثابت نگه داشته می‌شود.
- استفاده از بریس و کفش‌های مخصوص: پس از برداشتن گچ، استفاده از بریس‌ها و کفش‌های مخصوص به حمایت از تاندون و جلوگیری از آسیب بیشتر کمک می‌کند.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی برای تقویت عضلات اطراف تاندون و افزایش انعطاف‌پذیری آن مفید است.در طی فیزیوتراپی، تمرینات خاصی برای بازگشت تدریجی به فعالیت‌های روزمره و ورزشی انجام می‌شود.
- استفاده از داروهای بیولوژیک: در برخی موارد، از تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) برای تسریع بهبود تاندون استفاده می‌شود.
درمان غیرجراحی پارگی تاندون آشیل نیازمند پیگیری دقیق و همکاری بیمار با تیم درمانی است تا بهبودی کامل حاصل شود و بیمار به فعالیت‌های عادی بازگردد.
درمان جراحی
جراحی معمولاً برای ورزشکاران و افراد فعال‌تر توصیه می‌شود. روش‌های جراحی شامل:
- دوخت تاندون: در این روش، جراح تاندون پاره شده را به هم دوخته و آن را ترمیم می‌کند. این عمل می‌تواند به صورت باز یا با روش‌های کم تهاجمی (مینیمال) انجام شود.
- ترمیم میکروسرجری: در این روش جراحی کم تهاجمی، از برش‌های کوچک‌تری استفاده می‌شود که بهبود سریع‌تر و درد کمتری را به همراه دارد.
بیشتر بدانید: درمان پارگی رباط صلیبی بدون جراحی؛ راهنمای کامل
بعد از عمل جراحی، فرآیند بازتوانی مهم است که شامل فیزیوتراپی و توجه به راهنمایی‌های پزشک مربوطه است. این شامل تمرینات تقویتی و کششی، ماساژ، استفاده از ابزارهای کمکی مانند بریس و کفش‌های ارتوپدیک و بازگشت تدریجی به فعالیت‌های روزمره و ورزش می‌شود.
راهکارهایی برای پیشگیری از پارگی مجدد تاندون آشیل
برای پیشگیری از پارگی مجدد تاندون آشیل پس از درمان، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
- تقویت عضلات و تاندون‌ها: انجام تمرینات مناسب برای تقویت عضلات پا و تاندون‌ها، به ویژه عضلات ساق پا و عضلات پهلویی (که به تاندون آشیل متصل می‌شوند)، می‌تواند به استحکام و انعطاف تاندون‌ها کمک کند.
- استفاده از کفش مناسب: استفاده از کفش‌های مناسب با پشتیبانی مناسب برای پاشنه و پشت پا می‌تواند فشار روی تاندون آشیل را کاهش دهد و از خطر آسیب دوباره جلوگیری کند.
- شروع فعالیت‌های ورزشی به طور تدریجی: اگر قصد دارید به فعالیت‌های ورزشی برگردید، آن را به طور تدریجی و زمانی که پزشک تأیید کند انجام دهید. شروع با فعالیت‌های کم‌شدت و تبدیل آرام آن به فعالیت‌های شدیدتر می‌تواند به تقویت تاندون‌ها و جلوگیری از آسیب دوباره کمک کند.
- آموزش و تکنیک درست ورزشی: یادگیری تکنیک‌های صحیح در حین ورزش و اجتناب از حرکات نادرست که ممکن است به تنش بیش از حد بر روی تاندون آشیل منجر شود، می‌تواند به پیشگیری از آسیب کمک کند.
- حفظ وزن در محدوده مناسب: اضافه وزن می‌تواند فشار اضافی بر روی تاندون آشیل وارد کند. حفظ وزن مناسب با تغذیه سالم و ورزش منظم می‌تواند از خطر آسیب دوباره بکاهد.
- استراحت و بازگشت به فعالیت‌های روزمره با آگاهی: پس از درمان، احتمال دارد بخواهید به زودی به فعالیت‌های روزمره خود برگردید. اما حفظ توازن بین استراحت کافی و بازگشت به فعالیت‌های روزمره با آگاهی می‌تواند از آسیب دوباره جلوگیری کند.
این راهکارها به صورت مجموعه‌ای از اقدامات می‌توانند به پیشگیری از پارگی مجدد تاندون آشیل کمک کنند و برای حفظ سلامتی و عملکرد بهتر پاها بسیار مهم هستند.
سوالات متداول درباره پارگی تاندون آشیل
1. پارگی تاندون آشیل چگونه رخ می‌دهد؟
پارگی تاندون آشیل زمانی رخ می‌دهد که این تاندون قوی و بزرگ که ماهیچه‌های ساق پا را به پاشنه متصل می‌کند، تحت فشار شدید و ناگهانی قرار گیرد. این اتفاق معمولاً در حین انجام فعالیت‌های ورزشی مانند دویدن، پریدن یا تغییر جهت سریع در ورزش‌هایی نظیر فوتبال و بسکتبال رخ می‌دهد. افتادن ناگهانی یا پیچ خوردن مچ پا نیز می‌تواند باعث پارگی تاندون آشیل شود.
2. نشانه‌های پارگی تاندون آشیل چیست؟
نشانه‌های پارگی تاندون آشیل شامل درد شدید و ناگهانی در پشت مچ پا، تورم، کبودی و ناتوانی در راه رفتن می‌شود. برخی افراد ممکن است یک صدای تق یا پاپ را هنگام وقوع آسیب بشنوند و احساس کنند که به پشت ساق پای آنها ضربه زده شده است.
3. چه گزینه‌های درمانی برای پارگی تاندون آشیل وجود دارد؟
درمان‌های پارگی تاندون آشیل شامل روش‌های غیرجراحی و جراحی است. درمان غیرجراحی شامل استراحت، استفاده از آتل یا گچ، بریس‌ها و کفش‌های مخصوص و فیزیوتراپی است. درمان جراحی معمولاً شامل دوخت تاندون پاره شده است و ممکن است با روش‌های کم تهاجمی انجام شود. بعد از جراحی، بیمار نیاز به بازتوانی و فیزیوتراپی دارد.
4. درمان پارگی تاندون آشیل چقدر طول می‌کشد؟
درمان پارگی تاندون آشیل معمولاً بسته به شدت آسیب و نوع درمان انتخابی متفاوت است. درمان غیرجراحی ممکن است تا 6 تا 12 هفته یا بیشتر به طول بیانجامد و شامل استراحت، استفاده از آتل یا گچ، فیزیوتراپی و داروهای ضدالتهاب است. اگر درمان جراحی لازم باشد، زمان لازم برای بازگشت به فعالیت‌های روزمره و ورزشی ممکن است 4 تا 6 ماه یا بیشتر باشد. پس از هر دو نوع درمان، فرایند بازتوانی و تقویت عضلات و تاندون‌ها نیز ممکن است به مدت 6 ماه یا بیشتر ادامه یابد.
