8 عوارض قرص اورژانسی؛ راهکارهای کاهش عوارض و بهترین زمان مصرف
عوارض قرص اورژانسی را قبل از مصرف آن بخوانید تا اگر بعد از مصرف با مشکلات فیزیکی ناخوشایندی روبرو شدید بتوانید آن را مدیریت کنید، چون تاثیرات مخرب آن کل مکانیسم بدنی زنان و دختران را مختل خواهد کرد.
قرص اورژانسی که عمدتا با نام‌های دیگری مانند قرص صبح روز بعد یا قرص اورژانسی ضد بارداری شناخته می‌شود، نوعی پیشگیری از بارداری ناخواسته است که در شرایط اضطراری و به دلیل تماس جنسی کنترل نشده رخ می‌دهد. با دقت به نام این قرص می‌توان پی برد که مورد مصرف آن فقط در موارد اورژانسی است. نباید از آن به عنوان یک روش دراز مدت و دائم برای جلوگیری از بارداری استفاده کرد چون عوارض قرص اورژانسی جدی و ناراحت کننده‌ای خواهد بود.
به گفته پزشکان سلامت میزان مصرف قرص اورژانسی در سال 2 یا نهایت 3 بار باید باشد و مصرف بیش از این مقدار بر سلامتی فرد تاثیرات بسیار منفی خواهد گذاشت. برای دریافت بهترین تاثیر از این قرص باید بعد از رابطه جنسی محافظت نشده در سریع‌ترین زمان ممکن مصرف شود، چون در این حالت بیشترین تاثیر را در جلوگیری از بارداری ناخواسته دارد.
نام‌های تجاری مختلفی برای قرص اورژانسی وجود دارد. نوع بدون نسخه آن پروژسترون لوونورژسترول و نوع با نسخه آن به نام اولیپریستال در دسترس است. ژین طب با توجه فراوانی ارتباطات جنسی بین جوانان و مصرف بی رویه این قرص به عوارض قرص اورژانسی پرداخته تا بتواند به افراد درگیر در این زمینه کمکی کرده باشد.
آیا انواع مختلفی از قرص‌های اورژانسی وجود دارد؟
سه نوع اصلی از این دسته قرص‌ها وجود دارد که برای جلوگیری از بارداری ناخواسته مصرف می‌شود و هر کدام عوارضی دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم. با توجه به اینکه عوارض قرص اورژانسی تاثیرات منفی روی بدن زنان دارد باید در استفاده از آنها احتیاط لازم را داشت.
1.قرص لوونورژسترول (لوونل) Levonorgestrel؛ سدی قوی مقابل بارداری ناخواسته
این قرص حاوی نوع مصنوعی هورمون پروژسترون (پروژستین) است که وظیفه تولید آن به عهده تخمدان‌ها است. این هورمون فرایند تخمک گذاری را متوقف یا به تاخیر می‌اندازد و در مقابل سایر قرص‌های اورژانسی عوارض کمتری از خود به جای می‌گذارد.
این قرص با جلوگیری از رها سازی تخمک و ممانعت از اتصال یک تخم بارور شده به رحم (لانه گزینی) عمل می‌کند.
خوردن این قرص باید با کمترین فاصله بعد از رابطه جنسی باشد تا عملکرد قوی و موثری داشته باشد. معمولا بهترین زمان مصرف قرص لوونل حداکثر 72 ساعت یا سه روز بعد از ارتباط جنسی است. برای تهیه این قرص نیاز به نسخه نیست و تمامی داروخانه‌ها آن را به فروش می‌رسانند و مصرف آن با روتین برنامه جلوگیری از بارداری شما تداخلی ندارد.
قرص لوونل 75 تا 98 درصد از احتمال بارداری ناخواسته جلوگیری می‌کند. با توجه به اینکه عوارض قرص اورژانسی لوونل در قیاس با سایر داروها پایین‌تر است تبدیل به یکی از رایج‌ترین قرص‌های اورژانسی شده است. این قرص با نام‌ها تجاری متفاوتی در دسترس است که عبارتند از:
- قرص اورژانسی تنسی
- پلن وان استپ
- مای وی
- تیک اکشن
- پرونتزا
در میان این نام‌ها قرص اورژانسی تنسی محبوبیت بیشتری نسبت به بقیه دارد و با اختلال در تخمک گذاری و لقاح از حاملگی ناخواسته جلوگیری بیشتری می‌کند.
بیشتر بخوانید: علائم بارداری: نشانه های بارداری که کمتر شنیده اید!
2. قرص اورژانسی الا یا الاوان (ellaone)
محتویات این قرص اولیپریستال است که آزاد شدن تخمک را به تاخیر انداخته و عملکرد پروژسترون را مختل و در نهایت متوقف می‌کند. این قرص را در حداکثر باید تا 5 روز بعد از رابطه جنسی استفاده کرد، در غیر این صورت امکان بی تاثیر بودن آن زیاد خواهد بود. قبل از مصرف عوارض قرص اورژانسی را بخوانید تا در صورت لزوم و واکنش‌های غیر متعارف بدن به پزشک مراجعه کنید.
3. کنترل بارداری ترکیبی؛ راهکاری برای جلوگیری از بارداری ناخواسته
در این روش پیشگیری از بارداری اضطراری قرص‌های ضد بارداری حاوی پروژسترون و استروژن مصرف می‌شوند. برخلاف داروهایی که فقط پروژسترون دارند مانند قرص لوونل، در کنترل بارداری ترکیبی، معمولا دو دوز دارو مصرف می‌شود. در این رو جلوگیری بسیار مهم است که با اپزشک یا داروساز در مورد دوز دقیق مورد نیاز خود و فاصله مصرف این دو دارو از یکدیگر صحبت کنید.
هنگامی که از این روش به عنوان یک گزینه پیشگیری از بارداری اضطراری استفاده می‌کنید، در واقع یک قرص ضد بارداری معمولی را با دوز بالاتر مصرف می‌کنید. این شیوه جلوگیری از بارداری ناخواسته، کاری نیست که بدون صحبت با پزشک مربوطه انجام داد، زیرا مقدار مورد نیاز مصرف دارو در مارک‌های مختلف با هم تفاوت دارند و این احتمال کم اثر شدن قرص اورژانسی را محتمل می‌سازد.
بیشتر بدانید: محاسبه سن بارداری؛ تعیین زمان زایمان و تنظیم تقویم ماهیانه حاملگی
4. کنترل بارداری ترکیبی (رژیم یوزپه)
این روش شامل ترکیب قرص‌هایی از یک بسته کنترل بارداری در دسترس با 100 میکروگرم اتینیل استرادیول و 0.5 میلی‌گرم لوونورژسترل است. سپس دوز دوم بعد از 12 ساعت تکرار می‌شود. نکته مهم این شیوه جلوگیری از بارداری ناحواسته نسبت به سایر اشکال پیشگیری از بارداری اورژانسی کمتر موثر و کمتر قابل تحمل است.
با توجه به اینکه شایع‌ترین عوارض این قرص شامل تهوع و استفراغ است، ولی مصرف بیش از حد قرص‌های ضد بارداری مسیر را برای شکل گیری عوارض جانبی جدی‌تر هموار می‌سازد. خطر لخته شدن خون در این شیوه جلوگیری از بارداری افزایش پیدا می‌کند.
8 عوارض قرص اورژانسی که باید بشناسیم
برخی از افراد به ناچار یا از روی آگاهی از کاندوم استفاده نمی‌کنند و رابطه جنسی غیر ایمن را انجام می‌دهند. به همین دلیل برای اینکه از بارداری ناخواسته در امان باشند سراغ قرص اورژانسی می‌روند. اما نکته اینجاست که این قرص‌ها همراه خود عوارض بد و مختل کننده‌ای برای زن‌ها دارد. در ادامه به عوارض قرص اورژانسی می‌پردازیم و نکات مهمی که باید در این زمینه بدانید را در اختیارتان قرار خواهیم داد.
1.اختلال در سیکل پریود: یکی از مهمترین عوارض، اختلال در دوره ماهانه است و زمان پریودی را نسبت به ماه قبل 7 روز به تاخیر می‌اندازد. البته خونریزی ماهانه تا حدودی به شرایط فیزیکی و جسمی فرد نیز بستگی دارد و امکان دارد شدید یا کم باشد.
- تشدید سندروم پیش قاعدگی: هنگامی که نظم قاعدگی به هم بریزد احتمال ابتلا به این سندروم دور از ذهن نیست. به همین دلیل احساس افسردگی و سنگینی سینه را فرد بیشتر از حد معمول تجربه خواهد کرد.
- درد شکم: درد شکم را شاید باید بدترین عوارض قرص اورژانسی دانست. این درد ناخوشایند به دلیل تغییرات تخمک در زیر شکم در ناحیه رحم به وجود می‌آید و از خفیف تا شدید می‌تواند پیشروی کند.
- حالت تهوع: در اغلب مواقع حدود دو ساعت بعد از مصرف، اولین عوارض قرص اورژانسی خود را آشکار می‌سازد. اگر به دلیل خوردن این قرص تا قبل از دو ساعت حالت تهوع به قدری شدید بود که اسفراغ کردید دوباره قرص را بخورید. در صورتی که حالت تهوع ادامه پیدا کرد حتما به پزشک مراجعه کنید.
- حساسیت سینه: یکی از عوارض قرص اورژانسی البته کمتر شایع، درد و سنگینی سینه است. به صورت کلی قرص اورژانسی و البته قرص‌های ضد بارداری موجب بزرگ شدن و التهاب پستن خواهند شد. ولی جای نگرانی نیست چون معمولا چند هفته پس از مصرف قرص اورژانسی این التهاب برطرف خواهد شد.
- سرگیجه: از اتفاقات معمول مصرف قرص اورژانسی باید به سرگیجه اشاره کرد که به دلیل وجود هورمون در این قرص‌ها است.
- تغییر در بینایی: مصرف بی رویه قرص اورژانسی فرد را با تاری دید روبرو خواهد ساخت. به دلیل مصرف هرومون زیاد قرنیه چشم ضخیم و قدرت بینایی افت خواهد کرد.
- لکه بینی: عمدتا زنان بعد از مصرف قرص اورژانسی احتمال تجربه خونریزی خفیف را دارند که به طور معمول بعد از سه روز قطع خواهد شد.
بیشتر بدانید: چه خونریزی در بارداری خطرناک است؛ بارداری و نکته های بسیار مهم برای زنان باردار
چگونه عوارض قرص اورژانسی را از بین ببریم؟
با توجه به بروز عوارض این قرص بعد از مصرف بهتر است روش‌های مقابله با عوارض آن را هم بدانید تا کمترین درگیری را در مواجهه با این دارو تجربه کنید. راه‌هایی که می‌توانید عوارض را به حداقل برسانید عبارتند از:
- مصرف آب و نوشیدنی‌هایی که علاوه بر مفید بودن حالت تهوع را از بین می‌برند
- خوردن غذاهای سبک و مانند سبزیجات به آرامش روده کمک می‌کند و عوارض این قرص را تا حدودی کم می‌کند.
- استراحت و خواب کافی نیز در رفع عوارض قرص اورژانسی نقش موثری دارند. پس بعد از مصرف این قرص‌ها سعی کنید که به اندازه استراحت کنید.
- استفاده از مسکن‌ها نیز یک روش دیگر مبارزه با عوارض قرص اورژانسی است. مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن و ژلوفن را دم دست خود داشته باشید تا هنگام بروز عوارض قرص اورژانسی بتوانید از آنها برای کاهش درد استفاده کنید.
- مصرف آنتی هیستامین‌هایی مانند لوراتادین و سیتریزین حالت تهوع را کم می‌کنند و در از بین بردن عوارض قرص اورژانسی کمک کننده هستند.
نحوه عملکرد قرص اورژانسی به چه صورت است؟
قرص ضد بارداری اورژانسی در صورتی که با فاصله زمانی کم، بعد از رابطه جنسی مصرف گردد از بارداری ناخواسته جلوگیری می‌کند. اصلی‌ترین تاثیر قرص اورژانسی جلوگیری از تخمک گذاری است که بخشی از چرخه طبیعی تولید مثل هر زن محسوب می‌شود. در این مرحله تخمدان یک تخمک را آزاد، که می‌تواند توسط اسپرم بارور و روند رشد جنین آغاز گردد. اگر تخمک گذاری نداشته باشید، بارداری امکان‌پذیر نیست.
عوارض قرص اورژانسی بر پریود چیست؟
یکی از عوارض این قرص نامنظم شدن زمان قاعدگی بعدی فرد است. اگر بعد از مصرف قرص پریود دیر یا غیرطبیعی شد با پزشک تماس بگیرید و آزمایش بارداری خانگی را انجام دهید. در صورتی که چرخه قاعدگی به حالت عادی بازنگردد، پزشک مراحل و آزمایشات بعدی را توصیه می‌کند. اثرات این قرص بر پریودی عبارت است از:
- تغییر در زمان پریودی (جلو انداختن یا به تاخیر انداختن)
- بالا و پایین شدن میزان درد پریودی
- خونریزی سنگین‌تر از حد طبیعی
- درد طولانی‌تر از حد طبیعی در قیاس با دوره‌های قبل
مدت زمان تاثیر قرص اورژانسی چقدر است؟
برای مصرف این قرص نیازی به صبر تا صبح روزبعد نیست. قرص‌های پیشگیری از بارداری اورژانسی باید در سریع‌ترین زمان ممکن پس از مقاربت جنسی محافظت نشده مصرف شوند تا تاثیر بیشتری داشته باشند.
بیشتر بخوانید: ویار بارداری نشان از چه کمبودهایی دارد؟
- قرص‌های فقط پروژستین: حداکثر بازه زمانی که برای مصرف این قرص مد نظر گرفته شده سه روز است که تاثیر قابل توجهی دارد. هر چقدر فاصله بین رابطه جنسی و مصرف قرص بیشتر باشد کارایی قرص افت خواهد کرد، تا پنج روز بعد از رابطه هم اثرگذاری قرص اورژانسی بالاست اما به ریسک آن نمی‌ارزد. عوارض قرص اورژانسی پروژستین نسبت به سایر داروها کمتر است و این نیز نکته مثبتی برای اسفاده این دارو است.
- Ulipristal (Ella): این نوع قرص پیشگیری از بارداری اورژانسی برای مدت زمان طولانی‌تری موثرتر است. با استفاده از این دارو، تا پنج روز پس از رابطه جنسی محافظت نشده فرصت دارید که از بارداری ناخواسته جلوگیری کنید.
- قرص‌های ضد بارداری ترکیبی: ترکیبی از قرص‌های ضد بارداری حاوی پروژسترون و استروژن که تا پنج روز پس از مقاربت به عنوان پیشگیری اضطراری از بارداری استفاده می‌شود. تنوع زیادی بین برندهای مختلف قرص‌های ضد بارداری وجود دارد، بنابراین ایده خوبی است که با پزشک خود در مورد زمان دقیق و دوز آن صحبت کرد.
هر روز بیشتر از این بازه‌های زمانی منتظر بمانید، اثربخشی دارو کاهش و امکان بارداری بیشتر می‌شود.
چه علائمی نشان می‌دهد که قرص اورژانسی موثر نبوده است؟
اگر قرص اورژانسی بلافاصله بعد از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف گردد، میزان تاثیر آن بسیار بالا است اما باید استثناها را هم مد نظر داشت. یکی از نشانه‌های اصلی اثر نکردن قرص اورژانسی، عقب افتادن زمان قاعدگی است. اگر قاعدگی شما بیش از هفت روز دیرتر از حد انتظارتان رخ داد، آزمایش بارداری را در برنامه خود قرار دهید.
جمع بندی نهایی درباره عوارض قرص اورژانسی
قرص اورژانسی نوعی پیشگیری از بارداری اضطراری است که در زمانی که فرد رابطه جنسی محافظت نشده داشته باشد. این دارو به بارداری از قبل ثابت شده پایان نمی‌دهد. اگر قرص اورژانسی را مصرف می‌کنید، مهم است که بدانید که خوردن زودتر آن بیشترین تاثیر را دارد.
معمولا بین سه تا پنج روز پس از رابطه جنسی محافظت نشده حداکثر زمانی است که قرص اورژانسی باید مصرف شود تا در پیشگیری از بارداری مؤثرتر واقع شود. با توجه به اینکه عوارض قرص اورژانسی کم نیست و مکانیسم بدن زنان را به هم می‌ریزد اطلاع از عوارض و تاثیرات آن شرایط بعد از دارو را قابل تحمل‌تر خواهد کرد تا در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنید.
پرسش‌های ضروری درباره بدترین عوارض قرص اورژانسی
عوارض قرص اورژانسی تا چند روزبعد از مصرف ادامه دارد؟
این زمان بستگی به شرایط فیزیکی و جسمی فرد و دارویی که مصرف کرده دارد ولی به صورت کلی عوارض قرص اورژانسی ازچند روز تا یک هفته بعد از مصرف ادامه دارد. برخی از عوارض قرص اورژانسی مانند تغییر در زمان پریودی امکان دارد زمان بیشتری ادامه یابد.
آیا بعد از مصرف قرص اورژانسی خونریزی وجود دارد؟
یکی از عوارض این قرص ایجاد خونریزی خفیف است که به آن لکه بینی می‌گویند. معمولا این اتفاق برای همه کسانی که قرص اورژانسی را مصرف می‌کنند، اتفاق نمی‌افتد، ولی جای نگرانی نیست چون طبیعی است که برخی این علائم را نداشته باشند. البته لکه بینی که پس از قاعدگی از دست رفته اتفاق می‌افتد شاید نشانه‌ای از خونریزی لانه گزینی باشد. این خونریزی خفیف در اوایل رشد جنین اتفاق می‌افتد، زمانی که جنین خود را در پوشش داخلی رحم (آندومتر) قرار می‌دهد.
از کجا بفهمیم قرص اورژانسی اثر کرده است؟
در جواب آن سوال باید بگوییم که اگر تا دو هفته بعد از مصرف قرص اورژانسی خونریزی قاعدگی شکل نگرفت احتمال بارداری افزایش می‌یابد. اما اگر دچار خونریزی قاعدگی شدید یعنی قرص اورژانسی تاثیر گذاشته و از بارداری جلوگیری کرده است.
آیا بعد از مصرف قرص اورژانسی امکان دوباره باردار شدن وجود دارد؟
استفاده از قرص اورژانسی روشی دائمی برای پیشگیری از بارداری نیست و شانس باردار شدن فرد را در آینده به خطر نمی‌اندازد. این داروها یک راه موقت برای جلوگیری از بارداری هستند، نکته مهمی که باید مد نظر داشت عوارض قرص اورژانسی است که آسیب‌های جدی به فرد وارد نکند.
آیا مصرف قرص اورژانسی موجب تغییر وزن در زنان می‌شود؟
بر اساس تحقیقات انجام شده وزن فرد می‌تواند بر میزان تأثیر قرص اورژانسی تأثیر بگذارد. افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) بالاتری دارند امکان دارد در هنگام استفاده از این قرص اثربخشی مشابهی با افراد با BMI پایین‌تر تجربه نکنند. یکی از انواع پیشگیری از بارداری اورژانسی که در هر وزنی بسیار موثر است، دستگاه داخل رحمی (IUD) است.
