فیبرومیالژیا، آخرین روش‌های درمانی در سال 2022

بیماری فیبرومیالژیا چیست؟ شاید تاکنون نام سندرم فیبرومیالژی را شنیده باشید. این سندروم یک بیماری مزمن و طولانی‌مدت است که به‌شکل درد اسکلتی عضلانی مزمن، درد مفاصل و خستگی ناشی از فیبرومیالژیا و اختلال خواب ناشی از فیبرومیالژیا رخ می‌دهد. طبق تحقیقات و مطالعات صورت گرفته حدود چهار میلیون نفر (حدود 2 درصد) از بزرگسالان به‌خصوص میانسالان به بیماری فیبرومیالژیا مبتلا می‌شوند. البته خطر این بیماری کودکان را هم تهدید می‌کند، اما تعداد کودکان مبتلا نسبت به بزرگسالان کم‌تر هستند. فیبرومیالژیا دلایل مختلفی دارد. برای مثال انواع بیماری عصبی مانند روماتیسم (بافت همبند دردهای منتشر) و دیگر مشکلاتی با درد منتشر در بافت نرم (دردهای غیرمفصلی) از دلایل بروز این بیماری هستند.

در این مقاله از ژین طب قصد داریم درباره چیستی فیبرومیالژیا، علائم بیماری، راه‌های تشخیص و روش‌های درمان آن صحبت کنیم. اگر شما هم از این بیماری اطلاعات کافی ندارید، تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

بیماری فیبرومیالژیا چیست؟

این بیماری نوعی سندروم مزمن یا طولانی‌مدت است که با درد اسکلتی عضلانی مزمن، درد ماهیچه‌ها و مفاصل، نوسانات خلقی، اختلال در خواب و خستگی نمایان می‌شود. همچنین باید بدانید که التهاب و دیگر آسیب‌های مفاصل و ماهیچه‌ها از نشانه‌های بیماری فیبرومیالژیا نیست. این اختلال تنها باعث بروز درد گسترده در این نواحی خواهد بود. محققان و پزشکان تاکنون هیچ دلیل مشخصی برای ظهور این بیماری به دست نیاورده‌اند، اما معتقدند که بروز فیبرومیالژیا با نحوه پردازش سیگنال‌های انتقال دهنده عصبی مغز و نخاع ارتباط دارد.

بدن افراد مبتلا به سندروم فیبرومیالژیا به لمس و فشار تحریک‌پذیر است، برای مثال زمانی که نقاط تحت تأثیر این بیماری را فشار می‌دهید، فرد بیمار درد شدیدی را احساس می‌کند.

بررسی ارتباط بین فیبرومیالژیا با دیگر بیماری‌ها

طی تحقیقات و مطالعات انجام شده معمولا افرادی که به بیماری‌هایی چون آرتروز، روماتیسم، انواع بیماری عصبی مانند لوپوس، اسپوندیلیت آنکیلوزان، کمر درد مزمن، اختلالات اضطرابی و روانی چون افسردگی یا پارکینسون و بیماری IBS  (سندروم روده تحریک‌پذیر) و… مبتلا هستند، خطر ابتلا به فیبرومیالژیا هم آن‌ها را تهدید می‌کند.

چه کسانی به بیماری فیبرومیالژیا مبتلا می‌شوند؟

سندروم فیبرومیالژیا در دو گروه سنی بزرگسالان و کودکان رخ می‌دهد، اما در بزرگسالان به‌ویژه خانم‌ها این بیماری شایع‌تر است. در ادامه درباره علائم این بیماری در هر گروه سنی صحبت می‌کنیم.

بزرگسالان

احتمال اینکه بزرگسالان از سن 25 سالگی با بالا به این بیماری مبتلا شوند، وجود دارد، اما طی تحقیقات و آمار به دست آمده افراد میانسال (45 سال به بالا) نسبت به جوانان بیشتر به فیبرومیالژیا دچار هستند.

فیبرومیالژیا در زنان

این بیماری در خانم‌ها نسبت به آقایان دردناک‌تر است و معمولا با علائم سندروم روده تحریک‌پذیر، سندروم پیش از قاعدگی (احساس درد قبل و حین عادت ماهیانه)، خستگی ناشی از فیبرومالیژیا به‌خصوص هنگام صبح و احساس درد در تمامی نقاط بدن رخ می‌دهد. همچنین خانم‌های یائسه مبتلا به این اختلال، درد بیشتری را تحمل می‌کنند.

فیبرومیالژیا در مردان

این بیماری در آقایان هم با علائمی مانند درد در سرتاسر بدن و آشفتگی‌های عاطفی همراه است.

کودکان

سندروم فیبرومیالژیا در کودکان با اختلال خواب، خستگی و احساس درد مزمن در هر قسمت از بدن (مانند سر، کمر، گردن و…) نمایان می‌شود.

علت بروز بیماری فیبرومیالژیا چیست؟

تاکنون محققان علت دقیقی برای بروز بیماری فیبرومیالژی یا سندروم درد مزمن نیافته‌اند، اما از آنجایی که افراد مبتلا به این اختلال نسبت به درد حساسیت بالایی دارند، دانشمندان احتمال می‌دهند فیبرومیالژیا به دلیل تغییر سیگنال در مسیرهای عصبی در ناحیه مغز یا نخاع اتفاق بیفتد. علاوه بر این ممکن است چندین عامل دیگر هم در بروز این بیماری نقش داشته باشند که در ادامه بیشتر توضیح می‌دهیم.

چه عواملی در بروز بیماری فیبرومیالژی مؤثر هستند؟

بسیاری از پزشکان بر این باورند که تنها یک عامل در بروز سندروم درد مزمن نقش ندارد، بلکه فیبرومیالژی یک بیماری چندعاملی است. برخی از این عوامل عبارتند از:

عوامل ارثی و ژنتیک

برخی از دانشمندان جهش چندین ژن‌ خاص که می‌توانند بر جابه‌جایی سیگنال‌های شیمیایی درد بین سلول‌های عصبی تأثیر بگذارند را پیش‌زمینه بروز سندروم فیبرومیالژیا می‌دانند. اگر یکی از بستگان نزدیک یا افراد خانواده به این اختلال مبتلا باشد، امکان ابتلا به سندروم درد مزمن برای شما هم وجود دارد.

عفونت‌ها

اختلال فیبرومیالژی با درد همراه است نه التهاب، اما اگر در بدن فردی عفونت ناشی از بیماری‌های دیگر وجود داشته باشد، امکان دارد به فیبرومالژیا مبتلا یا علائم بیماری او تشدید یابد. برای مثال عفونت‌های ناشی از سرماخوردگی و آنفولانزا، عفونت پنومونی (عفونت ریوی)، ویروس EBV (آپشتین‌بار) و عفونت‌های دستگاه گوارش (مانند باکتری‌های سالمونا و شیگلا) در بروز سندروم درد مزمن مؤثر هستند.

محرک‌های محیطی

رویدادهای استرس‌زا و آسیب‌زا همانند تصادف، ضربه به سر، اختلال استرس (PTSD) و… می‌توانند با بروز فیبرومیالژیا ارتباط داشته باشند.

همچنین بیماری‌هایی چون روماتیسم مفصلی، اختلالات خودایمنی آرتریت، ام‌اس و… که در ابتدای مقاله توضیح دادیم، در شکل‌گیری این بیماری نقش دارند.

نقش سندروم فیبرومیالژیا بر زندگی روزانه

درد مزمن، خستگی و اختلال خواب ناشی از فیبرومیالژیا  سطح کیفیت زندگی افراد بیمار را کاهش می‌دهد؛ چراکه به مرور زمان باعث ایجاد اضطراب و افسردگی می‌شود. در واقع علائم این بیماری می‌تواند در انجام فعالیت‌های روزانه مانند کار، ورزش و… اختلال ایجاد کند، به همین‌خاطر فرد بیمار به دلیل حس درد و خستگی که دارد به تنهایی و گوشه‌گیری تمایل بیشتری نشان می‌دهد.

برای پیشگیری از بیماری فیبرومیالژیا چه کاری باید انجام داد؟

برای پیشگیری از سندروم درد مزمن باید چیکار کنیم؟ برای پاسخ به این سؤال باید گفت از آنجایی که این بیماری علت مشخصی ندارد، پس راه جلوگیری آن را هم نمی‌دانیم، اما افراد مبتلا به این سندروم با انجام دستورالعمل‌های زیر می‌توانند تشدید علائم بیماری را کاهش دهند و آن را کنترل نمایند.

تغییر سبک زندگی

افراد بیمار با ایجاد عادات جدیدی در زندگی خود می‌توانند بیماری‌شان را تا حدودی کنترل کنند. این تغییرات شامل مواردی چون انجام فعالیت‌های ورزشی (مثل ورزش‌های هوازی یا یوگا)، تنظیم برنامه خواب، داشتن یک رژیم غذایی سالم حاوی مواد معدنی و مغذی (مانند استفاده از میوه و سبزیجات) و یادگیری تکنیک‌های مقابله با استرس است.

نحوه تشخیص بیماری فیبرومیالژیا

تشخیص این بیماری از طریق مشاهده علایم بالینی و معاینه و آزمایشات پزشکی صورت می‌گیرد. از آنجایی که علائم فیبرومیالژیا با برخی دیگر از بیماری‌های مفصلی و عضلانی مشابه است، بنابراین توصیه می‌شود با مشاهده نشانه‌های بیماری، برای تشخیص دقیق‌تر به پزشک مراجعه نمایید.

شواهد بالینی

دردها و نشانه‌های بیماری فیبرومیالژیا معمولا به شکل پراکنده است؛ بنابراین در صورتی که علائم زیر بیش از 3 ماه ادامه یابد باید برای معاینه به پزشک متخصص مراجعه کنید.

1. احساس درد و سفتی یا سوزش در چندین نقطه خاص یا سرتاسر بدن (مانند درد گردن، صورت، درد پشت، درد سینه، درد پاها، درد بازوها و سردرد مزمن)
2. اختلال در خواب
3. احساس خستگی مداوم و کم‌تحرکی (یا سندروم خستگی مزمن)
4. خشکی صبحگاهی بدن در فیبرومیالژیا
5. احساس خارش دست و پاها
6. گزگز و کرختی در نواحی دست و پاها
7. اختلالات شناختی یا مه مغزی (مانند مشکلات تمرکز، حافظه و تفکر)
8. حساس شدن به لمس، دما، نور
9. مشکلات گوارشی مانند نفخ، یبوست و یا سندروم تحریک‌پذیر روده
10. افسردگی و اضطراب
11. مشکلات بینایی
12. ایجاد مشکل در مجرای ادرار (مانند تکرر ادرار)

در صورت مشاهده چنین علائمی باید نزد پزشک متخصص بروید تا بیماری شما به‌موقع تشخیص و مراحل درمان آغاز گردد.

معاینه پزشکی

زمان مراجعه به پزشک ابتدا سؤالاتی درباره علائمی که دارید، مدت زمان آن و سابقه خانوادگی از شما پرسیده می‌‌شود. سپس پزشک با لمس 18 نقطه (9 جفت) حساس از بدن بررسی می‌کند که چه تعداد از آن‌ها دردناک است. درصورتی که در اثر فشار، 11 مورد از این نواحی درد بگیرد، بیماری شما مشخص می‌شود.  نقاط حساس به درد عبارتند از پشت و جلوی گردن، آرنج، زانوها، استخوان لگن، پایین و بالای کمر، شانه‌ها و قفسه سینه.

برای تشخیص سندروم درد مزمن هیچ‌گونه آزمایش خاصی وجود ندارد؛ بنابراین پزشک تنها با معاینه و مشاهده علائم عصبی ناشی از فیبرومیالیژیا، مشکل شما را تشخیص می‌دهد.

انواع روش‌های درمانی بیماری فیبرومیالژیا

اختلال درد مزمن به‌طورکلی درمان نمی‌شود، اما با تجویز دارو و انجام خودمراقبتی‌های لازم می‌توانید این بیماری را کنترل نمایید. در ادامه راه‌های درمان سندروم فیبرومیالژیا را بررسی خواهیم کرد.

درمان خانگی

روش خانگی شامل تغییر سبک زندگی و درمان گیاهی بیماری فیبرومیالژیا است که به‌منظور بهبود و کنترل بیماری انجام می‌شود.

تغییر سبک زندگی

تغییر سبک زندگی یکی از روش‌های درمانی مؤثر است که پزشکان هم توصیه می‌کنند. این تغییرات باید به‌صورت منظم و پیوسته انجام گیرد تا نتیجه اثربخش داشته باشد.

• انجام فعالیت‌های ورزشی مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، تمرینات هوازی، یوگا و تای‌چی
• داشتن رژیم غذایی مغذی (از مصرف غذاهای حاوی گلوتن، کافئین، مواد نگهدارنده، فست‌فود و غذاهای چرب بپرهیزید)
• برنامه خواب خود را تنظیم کنید
• تکنیک‌های کاهش استرس را یاد بگیرید
• در صورتی که مشکلاتی چون کاهش تمرکز و… دارید با یک روان درمان صحبت کنید

ماساژ درمانی و طب سوزنی هم در کنترل و مدیریت بیماری فیبرومیالژیا مؤثر هستند. همچنین استفاده از کمربند پلاتینر به تسکین و درمان دردهای ناشی از سندروم درد مزمن کمک فراوانی می‌کند.

کمربند پلاتینر، یک دستگاه الکتریکی کوچک است که با قرارگیری روی پوست توسط پدهای چسبنده، یک جریان الکتریکی وارد بدن می‌کند و با ماساژ ملایم در بافت‌ها باعث تعدیل سیگنال‌های درد و انبساط عضلات می‌شود.

درمان گیاهی بدن درد ناشی از فیبرومیالژیا

مصرف زنجبیل، فلفل، زردچوبه و سرکه سیب، اسیدهای چرب امگا 3 به تسکین دردهای ناشی از سندروم درد مزمن کمک فراوانی می‌کنند. البته توصیه می‌شود با یک کارشناس طب سنتی در این زمینه مشورت نمایید.

درمان پزشکی

پزشک پس از معاینه و تشخیص بیماری، داروهایی به منظور آخرین درمان فیبرومیالژیا تجویز می‌کند. داروهایی که برای این بیماری مصرف می‌شود عبارتند از:

داروهای مسکن

درمان بدن درد ناشی از فیبرومیالژیا در صورتی که از نوع خفیف باشد با مصرف مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن‌ها، صورت می‌گیرد.

داروهای ضدافسردگی

اکثر پزشکان قرص‌های ضدافسردگی را به‌عنوان بهترین دارو برای بدن درد ناشی از فیبرومیالژیا می‌دانند. از آنجایی که علت بدن درد ناشی از فیبرومیالژیا  بخاطر تغییراتی در سیگنال انتقال دهنده‌های عصبی است، پزشک مصرف داروهای ضدافسردگی مانند دولوکستین را برای تسکین درد، بی‌خوابی و خستگی تجویز می‌کند.

داروهای ضدتشنج

داروهای ضدتشنج مانند گاباپنتین برای کاهش علائم و تسکین درد مؤثر هستند. البته تمامی این داروها به‌منظور جلوگیری از بروز آلرژی‌های دارویی متعدد باید تحت نظر پزشک مورد استفاده قرار گیرند.

برای درمان فیبرومیالژیا به پزشک با چه تخصصی مراجعه نمایم؟

بسیاری از افراد این سؤال برایشان به وجود می‌آید که برای درمان سندروم درد مزمن به چه پزشکی مراجعه کنم؟ برای درمان این بیماری شما باید به یک پزشک متخصص ارتوپد مراجعه نمایید.

اگر سندروم فیبرومیالژیا درمان نشود، چه اتفاقی می‌افتد؟

بیماری سندروم درد مزمن همانند دیگر بیماری‌ها عارضه‌هایی به همراه دارد که اگر به‌موقع درمان نشود، بروز پیدا می‌کند. البته این بیماری خطر جانی ندارد و ابتلا به افسردگی یا بروز بیماری‌هایی چون روماتیسم، آرتریت و… از عوارض فیبرومیالژیا به حساب می‌آیند.

یادداشت پایانی

فیبرومیالژیا یا سندروم درد مزمن، نوعی اختلال است که با احساس درد و خستگی و اختلال در خواب ظاهر می‌شود. این بیماری فارغ از جنسیت و گروه سنی، افراد مختلفی چون بزرگسالان و کودکان را درگیر می‌کند. هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما افراد بیماری با تغییر سبک زندگی و مصرف دارو می‌توانند از تشدید فیبرومیالژیا جلوگیری نمایند.

سوالات متداول