سرطان رحم شایع اما درمانپذیر
سرطان رحم! حتما شما هم وقتی نام سرطان را میشنوید نگران و مضطرب میشوید. خوشبختانه در سالهای اخیر و با پیشرفت علم پزشکی مبتلایان به سرطان رحم پس از طی کردن دوره درمان میتوانند به زندگی روزمره خود بازگردند.
سرطان رحم از جمله بیماریهای زنان است که بر اندام تناسلی و تولید مثل زنان تاثیر میگذارد. این بیماری معمولا خود را با علائمی مانند خونریزیهای غیرمعمول دوران قاعدگی نشان میدهد.
بنابراین زنان اگر بررسیهای لازم را به موقع انجام دهند میتوانند از حاد شدن این بیماری جلوگیری کنند. در ادامه این مطلب از مجله پزشکی ژین طب قصد داریم مواردی در رابطه با سرطان رحم بیان کنیم. با ما همراه شوید.
نگاهی سریع به مقاله سرطان رحم
- تومورهای سرطانی یا بدخیم میتوانند به هر جایی از بدن بروند و اعضای مختلف بدن را درگیر کنند
- سرطان آندومتر و سارکوم رحم دو نوع اصلی سرطان رحم هستند
- خونریزی غیرمعمول واژینال شایعترین علامت سرطان رحم است
- اضافه وزن، فشار خون، دیابت، سابقه خانوادگی و غیره از مهمترین عوامل خطر بروز سرطان رحم هستند
- تشخیص سرطان رحم از طریق معاینه فیزیکی و انجام انواع سونوگرافی انجام میشود
- جراحی، هورمون درمانی، شیمی درمانی و غیره روشهایی برای درمان سرطان رحم هستند
سرطان چیست؟
سرطان بیماری است که در آن برخی از سلولهای بدن به طور غیرقابل کنترلی رشد میکنند و به سایر قسمتهای بدن گسترش مییابند.
به طور معمول سلولهای انسانی (از طریق فرآیندی به نام تقسیم سلولی) رشد و تکثیر میشوند تا سلولهای جدید را در صورت نیاز بدن تشکیل دهند. هنگامی که سلولها پیر میشوند یا آسیب میبینند، میمیرند و سلولهای جدید جای آنها را میگیرند.
گاهی اوقات این فرآیند منظم از بین میرود و سلولهای غیرطبیعی یا آسیبدیده رشد میکنند و تکثیر میشوند. این سلولها میتوانند تومورهایی را تشکیل دهند که تودههای بافتی هستند. لام به ذکر است که تومورها میتوانند سرطانی یا غیرسرطانی (خوشخیم) باشند.
تومورهای سرطانی به بافتهای مجاور گسترش مییابند یا به بافتهای مجاور حمله میکنند و میتوانند به هر قسمتی از بدن بروند و تومورهای جدید تشکیل دهند (فرآیندی به نام متاستاز).
تومورهای سرطانی گاهی تومورهای بدخیم نیز نامیده میشوند. بسیاری از سرطانها تومورهای جامد را تشکیل میدهند، اما سرطانهای خون، مانند لوسمیها، عموما چنین نیستند. تومورهای خوشخیم هنگامی که برداشته میشوند به بافتهای مجاور حمله نمیکنند.
در حالی که تومورهای سرطانی گاهی اوقات رشد میکنند. با این حال تومورهای خوشخیم نیز گاهی اوقات میتوانند بسیار بزرگ شوند و علائم جدی ایجاد کنند یا تهدید کننده زندگی باشند، مانند وجود تومورهای خوشخیم در مغز. یکی از انواع سرطانها در بانوان سرطان رحم است که سالانه افراد زیادی را درگیر میکند و میتواند حیات آنها را تهدید کند.
سرطان رحم چیست؟
سرطان رحم زمانی اتفاق میافتد که سلولهای غیرطبیعی در رحم شروع به رشد خارج از کنترل میکنند.
دو نوع اصلی این سرطان وجود دارد که عبارتند از:
- سرطان آندومتر از پوشش داخلی رحم (آندومتر) شروع میشود و حدود 95درصد از تمام موارد سرطان رحم را تشکیل میدهد
- سارکوم رحم که در بافت عضلانی (میومتر) ایجاد میشود و شکل نادرتر سرطان رحم است. سارکوم رحم که سرطان رحم نیز نامیده میشود، شایعترین سرطان زنان در استرالیا است.
سرطان رحم اغلب به عنوان سرطان آندومتر شناخته میشود زیرا شایعترین شکل سرطان رحم است. این نیز گفتنی است که شانس زنده ماندن از سرطان رحم برای حداقل پنج سال 83درصد تخمین زده شده است.
علائم سرطان رحم چیست؟
خونریزی غیرمعمول واژینال شایعترین علامت سرطان مذکور است، به ویژه هر خونریزی که بعد از یائسگی رخ میدهد. سایر علائم رایج ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- پریودهای شدیدتر از حد معمول یا تغییر در دورههای قاعدگی
- خونریزی واژینال بین پریودها
- دورههایی که بدون وقفه ادامه مییابد
علائم کمتر دیده شده در سرطان رحم عبارتند از:
- ترشح آبکی که ممکن است بوی نامطبوعی داشته باشد
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
- مشکل در ادرار کردن یا تغییر در عادات روده
- درد شکم
در حالی که این علائم میتواند به دلایل دیگری نیز ایجاد شود، اما در صورت تکرار بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
علل بروز سرطان رحم چیست؟
برخی از عواملی که میتوانند خطر ابتلا به سرطان رحم را افزایش دهند عبارتند از:
- یائسگی (بعد از سن 55 سالگی)
- ضخیم شدن یا رشد بیش از حد دیواره رحم (هیپرپلازی آندومتر)
- نداشتن سابقه بارداری
- شروع زودرس پریود (قبل از سن 12 سالگی)
- داشتن فشار خون بالا یا دیابت
- اضافه وزن و چاقی
- سابقه خانوادگی سرطان تخمدان، رحم یا روده
- داشتن یک بیماری ژنتیکی مانند سندرم کاودن یا سندرم لینچ
- تومورهای قبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک
- استفاده از درمان جایگزینی هورمون تنها با استروژن یا درمان باروری
- پرتودرمانی قبلی لگن
- مصرف تاموکسیفن برای درمان سرطان سینه (البته مزایای درمان سرطان سینه معمولا بیشتر از خطر سرطان رحم است)
راههای تشخیص سرطان رحم چیست؟
سرطان رحم تنها با معاینه و بررسی های تخصصی قابل تشخیص است و بروز هر مشکلی را نمیتوان ناشی از سرطان رحم دانست. انواع راههای تشخیص سرطان رحم عبارتند از:
معاینه فیزیکی
پزشک شکم فرد را از نظر تورم بررسی میکند. برای بررسی رحم، پزشک در حالی که روی شکم فشار میآورد، دو انگشت را داخل واژن قرار داده یا از اسپکولومد استفاده کرده که دیوارههای واژن را جدا میکند (شبیه به آزمایش غربالگری دهانه رحم).
سونوگرافی لگن
از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از رحم و تخمدانها استفاده میکنند. امواج صوتی هنگامی که با موردی متراکم مانند تومور یا اندام برخورد میکنند بازتابی یجاد میکنند. سپس یک کامپیوتر از این پژواکها تصویری میسازد. سونوگرافی لگن معمولا بین 15 تا 30 دقیقه طول میکشد. اگر موردی غیرعادی به نظر برسد، پزشک ممکن است بیوپسی را پیشنهاد کند.
سونوگرافی شکم
برای ثبت یک عکس دقیق از تخمدانها و رحم در سونوگرافی شکم، باید مثانه پر باشد، بنابراین قبل از قرار ملاقات از فرد خواسته میشود آب بنوشد. تکنسینی به نام سونوگرافیست دستگاه کوچکی به نام مبدل را روی شکم حرکت میدهد و اعضای داخلی را معاینه میکند.
سونوگرافی ترانس واژینال
برای سونوگرافی ترانس واژینال نیازی به مثانه پر نیست. سونوگرافییست با استفاده از ابزار مخصوصی به نام پروب به بررسی رحم میپردازد و آن را به خوبی رصد میکند.
بیوپسی آندومتر
بیوپسی آندومتر در مطب متخصص انجام میشود. یک لوله بلند و نازک (لوله) به واژن وارد میشود تا به آرامی سلولها را از پوشش رحم بمکد. سلولها به پاتولوژیست فرستاده میشوند که آنها را زیر میکروسکوپ بررسی کند. احتمال دارد ناراحتی مشابهی مانند گرفتگی قاعدگی احساس شود، بنابراین پزشک مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن را قبل از عمل توصیه میکند.
هیستروسکوپی و بیوپسی
هیستروسکوپ یک دستگاه تلسکوپ مانند است که از طریق واژن وارد رحم میشود و به متخصص زنان یا انکولوژیست زنان اجازه میدهد تا داخل رحم را ببینند. در طی این روش، بافت نیز میتواند برداشته شود (بیوپسی) و برای آزمایش بیشتر به آزمایشگاه فرستاده شود.
آزمایش خون و ادرار
آزمایش خون و ادرار نیز برای ارزیابی سلامت عمومی و اطلاع رسانی درباره تصمیمات درمانی استفاده میشود.
تستهای دیگر تشخیص سرطان رحم
اگر سرطان در رحم فرد تشخیص داده شود، پزشک توصیه میکند فرد اسکنهای دیگری انجام دهد تا ببیند آیا سرطان به سایر قسمتهای بدن سرایت کرده است یا خیر.
مانند عکس برداری با اشعه ایکس، سی تی اسکن یا اسکن MRI. برای انواع خاصی از سرطان رحم، مانند سارکوم، ممکن است از اسکن PET استفاده شود.
پس از تشخیص سرطان رحم
پس از تشخیص سرطان رحم، اغلب افراد احساس شوک، ناراحتی، اضطراب یا سردرگمی میکنند. این واکنشها عادی هستند. واکنش به اطلاع از سرطان رحم در هر فرد متفاوت است. برای بسیاری از افراد مبتلا دوران سختی خواهد بود، با این حال برخی از افراد میتوانند به فعالیتهای عادی روزانه خود ادامه دهند.
همه زنان باید بدانند که سرطان رحم از جمله سرطانهای قابل درمانی است که افراد پس از درمان میتوانند به زندگی قبل خود بازگردند و از زندگی لذت ببرند.
درمان سرطان رحم چگونه انجام میشود؟
برای اکثر زنان مبتلا به سرطان رحم، جراحی تنها درمان مورد نیاز خواهد بود، به خصوص اگر سرطان به موقع تشخیص داده شود و به سایر قسمتهای بدن گسترش نیافته باشد. انواع درمان سرطان شامل موارد زیر میشود:
جراحی (هیسترکتومی و سالپنگوئوفورکتومی دوطرفه)
رایجترین روش درمان سرطان رحم، برداشتن رحم و دهانه رحم با جراحی است.
این روش هیسترکتومی کامل نامیده میشود. اگر لولههای فالوپ و هر دو تخمدان نیز برداشته شوند، سالپنگو اوفورکتومی دوطرفه نامیده میشود.
تخمدانها اغلب برای کاهش خطر عود سرطان برداشته میشوند، زیرا تخمدانها استروژن تولید میکنند، هورمونی که ممکن است باعث رشد سرطان شود.
جراحی را میتوان از طریق بریدگی در شکم یا لاپاراتومی و استفاده از جراحی لاپاراسکوپی انجام داد. در این روش از بیهوشی عمومی استفاده میشود. در طول این عمل، اگر سرطان گسترش یافته باشد، جراح بافت اضافی یا غدد لنفاوی را از لگن برمیدارد.
تیم درمان در مورد نحوه مراقبت از خود پس از جراحی، از جمله اجتناب از بلند کردن، رانندگی و مقاربت جنسی برای مدت کوتاهی پس از عمل و در طول بهبودی، توصیه میکند.
زنانی که قبل از درمان یائسه نبودند و سالپنگو اوفورکتومی دوطرفه انجام میدهند، با برداشتن تخمدانهایشان یائسگی را تجربه خواهند کرد. بنابراین زنانی که نگران تاثیر جراحی بر باروری خود هستند، باید قبل از شروع درمان با متخصص خود صحبت کنند.
پرتودرمانی (رادیوتراپی)
پرتودرمانی یا استفاده از اشعه ایکس برای از بین بردن سلولهای سرطانی، معمولا به عنوان یک درمان اضافی برای کاهش احتمال عود سرطان به کار میرود. اگر بیمار برای جراحی آماده نباشد احتمال دارد به عنوان درمان اصلی توصیه شود.
پرتودرمانی یا به صورت خارجی انجام میشود، جایی که دستگاه پرتو را به سمت سرطان و بافت اطراف هدایت میکند یا از داخل بدن (براکی تراپی)، که در آن مواد رادیواکتیو در لولههای نازک قرار میگیرند و نزدیک توده سرطان قرار میگیرند.
پرتودرمانی در ناحیه لگن باعث یائسگی میشود، بنابراین زنانی که نگران تاثیر درمان بر باروری خود هستند، قبل از شروع پرتودرمانی، نگرانیهای خود را با تیم درمانی در میان بگذارند.
هورمون درمانی
اگر سرطان گسترش یافته باشد یا اگر سرطان عود کرده باشد معمولا هورمون درمانی انجام میشود. استفاده از پروژسترون اصلیترین درمان هورمونی برای زنان مبتلا به سرطان رحم است و به شکل قرص یا تزریق توسط پزشک عمومی یا پرستار انجام میشود و به از بین بردن برخی از سلولهای سرطانرحم و کاهش علائم آن کمک میکند.
شیمی درمانی
شیمی درمانی برای درمان انواع خاصی از سرطان رحم یا زمانی که سرطان پس از جراحی یا رادیوتراپی عود کند استفاده میشود و میتوان از آن برای کنترل سرطان و تسکین علائم استفاده کرد. شیمی درمانی معمولا به صورت داروی داخل وریدی تجویز میشود. معمولا پزشک دوره درمان سرطان رحم با شیمی درمانی و مدت زمان آن را برای فرد توضیح میدهد.
مراقبت تسکینی
در برخی موارد سرطان رحم تیم پزشکی در مورد مراقبت تسکینی با فرد صحبت میکند. هدف مراقبت تسکینی بهبود کیفیت زندگی با کاهش علائم سرطان رحم است.
علاوه بر کاهش سرعت گسترش سرطان رحم، درمان تسکینی میتواند درد را تسکین داده و به مدیریت سایر علائم کمک کند. درمان ممکن است شامل پرتودرمانی، شیمی درمانی یا سایر درمانهای دارویی باشد.
تیم درمان سرطان رحم شامل چه افرادی میشود؟
بسته به نوع درمان، تیم درمانی سرطان رحم متشکل از تعدادی متخصص است، مانند:
- GP (پزشک عمومی) – از سلامت عمومی فرد مراقبت میکند و با متخصصان برای هماهنگی درمان همکاری میکند
- انکولوژیست زنان – سرطانهای دستگاه تناسلی زنان را تشخیص داده و درمان میکند
- متخصص زنان – متخصص در درمان بیماریهای دستگاه تناسلی زنان
- انکولوژیست پرتو – درمان پرتودرمانی را تجویز و هماهنگ میکند
- انکولوژیست پزشکی – دوره شیمی درمانی را تجویز و هماهنگ میکند
- پرستاران سرطان – در درمان کمک میکنند و اطلاعات و پشتیبانی را در طول درمان ارائه میدهند
- متخصص باروری – که مشکلات ناباروری و اختلالات هورمونی باروری را تشخیص، درمان و مدیریت میکند
- متخصص تغذیه– برنامه غذایی را توصیه میکند که در دوران درمان و بهبودی باید رعایت شود
- سایر متخصصان بهداشتی وابسته – مانند مددکاران اجتماعی، داروسازان و مشاوران
یادداشت آخر
پیش بینی دقیق روند بیماری برای پزشک امکانپذیر نیست، زیرا این امر به شرایط فردی بیمار بستگی دارد. با این حال پزشک میتواند بر اساس نوع سرطان رحم، نتایج آزمایش، سرعت رشد تومور، و همچنین سن، تناسب اندام و سابقه پزشکی، نتیجه احتمالی بیماری را به فرد بدهد.
در بیشتر موارد، تشخیص زودهنگام سرطان رحم پیش آگهی خوبی دارد. متاسفانه هیچ اقدام اثبات شدهای برای پیشگیری از سرطان رحم وجود ندارد.
با این حال بانوان باید عوامل خطر را به حداقل برسانند مانند: حفظ وزن ایده آل، هوشیاری در مورد هرگونه خونریزی غیرطبیعی واژینال. زنان میتوانند با مصرف غذاهای سالم و ورزش از سلامتی خود مراقبت کنند.
در این نوشتار سعی کردیم مطالبی را در باب سرطان رحم مطرح کنیم. امیدواریم مفید واقع شده باشد.
