تربیت کودک بدون تنبیه، تربیتی عادلانه،خاطرات دردناک نسازید!

تربیت کودک بدون تنبیه تربیتی با شفقت، مهربانی و درک است. برخی والدین برای بهتر کردن رفتار بچه‌ها رفتارهای غلطی را پیگیری می‌کنند. آن‌ها رفتارهای ناعادلانه‌ای را از خود بروز می‌دهند که باعث می‌شود احساس تحقیر شدن در بچه‌ها ایجاد شود.

اغلب پدر و مادرها بر این باورند که با تنبیه فرزند خود، از آن‌ها افرادی با نظم و انضباط می‌سازند؛ اما کاملا برعکس است، بچه‌ها با ضربات کتک و تنبیهات دیگر افرادی مسئولیت‌پذیر و منضبط نخواهند شد.

والدین باید بدانند که کودکان آنچه را که یاد می‌گیرند را در زندگی پیاده می‌کنند. بنابراین موثرترین راه برای آموزش به بچه‌ها الگوسازی است. پدر و مادرها وقتی کتک می زنند، تنبیه می‌کنند یا فریاد می زنند، بچه‌ها نیز یاد می‌گیرند که پرخاشگرانه رفتار کنند. به این ترتیب والدین باید الگوی مناسبی برای فرزندان خود باشند تا آن‌ها در آینده و در روابط زناشویی و ازدواج افرادی موفق شوند.

در ادامه مطلب قصد داریم مطالبی را در رابطه با تربیت کودک بدون تنبیه بیان کنیم. با مجله پزشکی ژین طب همراه باشید.

تنبیه چه تاثیراتی بر کودکان می گذارد؟

تحقیقات نشان می‌دهد که تنبیه کودکان باعث ایجاد بدرفتاری بیشتر می‌شود. این سوال را از والدینی که کودکان خود را مورد تنبیه قرار می‌دهند می‌پرسیم که: اگر رئیس شما انتقاد کند، فریاد بزند، تحقیر کند یا دستمزد شما را پایین بیاورد، آیا این کارها باعث می‌شود که از او پیروی کنید؟

تنبیه و تخریب رابطه والدین با کودک

تنبیه شدن رابطه صمیمی والدین و فرزند را از بین می‌برد، بنابراین بچه‌ها از مادر و پدر خود پیروی نمی‌کنند. تنبیه، کودک را عصبانی و تدافعی می‌کند. آدرنالین و هورمون‌های دیگر را در بدن کودک افزایش می‌دهد و بخش‌های منطقی  مغز را خاموش می‌کند.

بچه‌ها به سرعت رفتار بد را که منجر به تنبیه آن‌ها شده فراموش می‌کنند. آن‌ها فقط به حالت دفاعی می‌روند. اگر هم چیزی یاد می‌گیرند، دروغ می‌گویند تا از تنبیه شدن در امان بمانند.

در حقیقت تنبیه والدین را از فرزندانشان جدا می‌کند، بنابراین تاثیر کمتری بر آن‌ها دارد. به بیان ساده‌تر تنبیه درس‌های اشتباه و نا مناسبی را به بچه‌ها می‌آموزد.

مهربانی را جایگزین تنبیه کنید

در عوض اگر والدین بتوانند تربیت کودک بدون تنبیه را پیش بگیرند، در حین تعیین محدودیت‌ها مهربان و صمیمی باشند  تنبیه کمتر و عشق بیشتری ایجاد کنند، فرزندان آن‌ها بهتر محدودیت‌ها و مرزهای تعیین شده را می‌پذیرند و مسئولیت کارهای خود را بر عهده می‌گیرند. از آن‌جایی که کودکان والدینشان را الگوی خودتنظیمی هیجانی می‌بینند، از آن‌ها یاد می‌گیرند که چگونه احساسات خود را مدیریت کنند که رفتارشان شایسته‌تر شود.

تربیت کودک بدون تنبیه چگونه میسر می‌شود؟

گاهی برخی والدین فکر می‌کنند تربیت کودک بدون تنبیه میسر نمی‌شود یا اگر هم بشود اجرا کردن آن کار بسیار دشواری است. درست است که تربیت کودک بدون تنبیه کار آسانی نیست، اما کاملا شدنی است. در زیر چند راه‌کار برای تربیت کودک بدون تنبیه را بیان خواهیم کرد که عبارت‌اند از:

کنترل احساسات

اگر والدین بتوانند احساسات خود را کنترل کنند، فرزندان نیز یاد می‌گیرند که چطور خود را کنترل کنند.

والدین الگوی فرزندان هستند، بنابراین بهتر است در هنگام ناراحتی کاری انجام ندهند، نفسی عمیق بکشند و تا زمانی که کاملا در وضعیتی آرام قرار بگیرند صبر کنند و بعد برای انجام کاری اقدام کنند. والدین باید در مقابل وسوسه‌هایی که باعث تنبیه کودکان می‌شود مقاومت کنند.

با کودکان احساس همدلی کنند

زمانی که کودکان تحت تاثیر هورمون‌های آدرنالین رفتاری را از خود نشان می‌دهند، توان یادگیری هیچ موضوعی را ندارد. بنابراین بهتر است که به جای سخنرانی، نصیحت و بروز رفتارهای بد، احساساتشان تصدیق شود. اینگونه فرصتی برای برقراری ارتباط پیدا خواهد شد.

 والدین باید با شفقت خود محیطی امن را برای کودکان مهیا کنند تا آن‌ها بتواند احساساتی را که باعث رفتار بدشان می‌شود ابراز کنند. پس از آن کودکان احساس بسیار بهتری خواهند داشت و آنقدر به والدین خود نزدیک می‌شوند که برای راهنمایی شدن آمادگی کامل را دارند.

کودکان باید مورد حمایت دائمی والدین باشند

والدین ابتدا بسیار درگیر کودکان خود می‌شوند، اما به تدریج کودک می‌آموزد که مسئولیت کارهای خود را بر دوش بگیرد و در نهایت تمام کارهای خود را به خوبی انجام دهند. در تمام این مدت پدر و مادر باید همچون یک حمایت‌گر با قدرت در کنار فرزندان خود باشند.

قبل از تصحیح رفتار باید روابط خوب ایجاد شود

در تربیت کودک بدون تنبیه والدین باید بدانند که پیش از اینکه برای اصلاح رفتار فرزندان خود اقدامی‌ کنند، باید ارتباط قوی با آن‌ها ایجاد کنند. این نکته قابل ذکر است که کودکان زمانی که احساس بدی نسبت به خود دارند و ارتباطشان با والدین قطع می‌شود، بد رفتار می‌شوند. آن‌ها لازم است ارتباط با کودک خود را به شیوه زیر برقرار کنند:

• تماس چشمی محبت‌آمیز برقرار کنند (به نظر می‌رسد شما واقعا از موضوعی ناراحت هستید.)
• دست را روی شانه‌اش بگذارند (به نظر می‌رسد می‌ترسیدی در مورد کلوچه به من حرفی بزنی)
• تا سطح او خم شوند و در چشمانش نگاه کنند (من دارم گوش می‌دهم. با کلمات به من بگو مشکل چیست)
• او را بغل کنند (امروز هیچ چیز برای شما خوب پیش نمی‌رود، اینطور است؟)

محدودیت‌ها را در کمال خونسردی و آرامش تعیین کنند

والدین باید روی برخی قوانین پافشاری کنند، اما در کنار آن می‌توانند دیدگاه او را نیز تصدیق کنند. وقتی بچه‌ها احساس می‌کنند که درک می‌شوند، بیشتر می‌توانند محدودیت‌های پدر و مادر را بپذیرند.

در صورت امکان در مورد اینکه کودک چه کاری می‌تواند انجام دهد تا نیازهای خود را برآورده کند یا مشکل خود را حل کند، چند گزینه برای او مشخص کنند یا اینکه برخی قوانین را تغییر دهند. به طور مثال بعضی از موارد و محدودیت‌هایی که برای آن‌ها باید مشخص شوند و بهتر است والدین در این مواقع اینگونه صحبت کنند عبارتند از:

• به نظر می‌رسد می‌خواستی خواهرت حرکت کند، بنابراین او را هل دادی. هل دادن وجود ندارد، هل دادن درد دارد. به او بگو: لطفا حرکت کن!
• نه گاز گرفتن نداریم! تو خیلی عصبانی و آسیب دیده‌ای! به برادرت بگو که ناراحتی
• ای کاش می‌توانستی بیشتر بازی کنی… سخت است که بازی را متوقف کنی و برای خواب آماده شوی. بیا بریم…
• پرتاب توپ در خانه ممنوع است. می‌توانید توپ را به بیرون ببرید یا بازی دیگری را انتخاب کنید

والدین باید به کودکان نحوه جبران اشتباهات را آموزش دهند

برای اجرای تربیت کودک بدون تنبیه، کودکان باید بدانند که همه اشتباه می‌کنند، اما در صورت بروز اشتباه باید برای رفع آن تلاش کنند. به طور مثال زمانی که لیوان شیر را روی زمین می‌ریزد به او کمک کنند تا آن را جمع کند؛ این جمع کردن باید بدون احساس شرم و سرزنش باشد.  این روش به کودک یاد می‌دهد تا زمانی که بزرگ‌تر شد چگونه اشتباهات خود را جبران کند.

والدین باید بدانند؛تمام رفتارهای بد کودک برای بیان موضوعی است

کودکان برای همه رفتارهای خود دلیلی دارند؛ حتی اگر دلایل خوبی نباشند. اگر رفتار او وحشتناک است او دارد در درون خود احساس وحشت می‌کند. والدین باید بررسی کنند که رفتارهای بد کودک به چه دلیلی است. آیا او به خواب بیشتر، ارتباط بیشتر با پدر و مادر، استراحت بیشتر، فرصت بیشتری برای گریه کردن و رهایی از احساسات ناراحت کننده‌ای که همه ما ذخیره می کنیم نیاز دارد؟ والدین باید نیاز اساسی را برطرف کنند و تلاش کنند بدرفتاری را از بین ببرند.

بعضی از رفتارهای کودک را نادیده بگیرند

والدینی که قصد دارند تربیت کودک بدون تنبیه را پیش بگیرند؛ می‌توانند در مقابل رفتارهایی که آسیب زننده نیستند سکوت کنند.

به طور مثال در زمانی که کودک در حال بهانه گیری‌های بی‌دلیل است، بهتر است والدین رابطه کلامی و چشمی و فیزیکی خود را با او قطع کنند و در زمانی بهتر که هر دو به آرامش رسیدند در مورد رفتارهای کودک با او صحبت کنند.

احترام به کودک فراموش نشود

احترام کودک حتی در زمانی هم که در حال بروز رفتارهای اشتباه است باید حفظ شود. کودک هرگز نباید مورد تحقیر و توهین والدین و دیگر اطرافیان قرار بگیرد.

روابط محترمانه همواره متقابل است، بنابراین والدینی که با توهین با کودکان خود صحبت می‌کنند باید منتظر بی‌حرمتی از سوی آن‌ها نیز باشند.

به بعضی درخواست‌های کودک بله بگویند

اگر بزرگ‌ترها از بچه‌ها با قلبی پرمهر درخواست کنند، تقریبا هر کاری را که والدین بخواهند انجام می‌دهند. والدین نیز باید راهی برای گفتن بله به جای نه پیدا کنند حتی زمانی که حدود خود را تعیین کرده‌اند. به طور مثال اینگونه بگویند:

• بله، زمان تمیز کردن است
• بله، من به شما کمک خواهم کرد
• بله، می‌توانیم تکالیف شما را رها کنیم
• بله، می‌توانید درباره آن غر بزنید
• بله، اگر عجله کنیم، می‌توانیم یک داستان اضافی بخوانیم
• بله، می‌توانیم بازی کنیم
• بله، چگونه اینقدر خوش شانس شدم که پدر و مادرت بودم؟

هر روز با کودکان بازی کنند

 والدین باید به یاد داشته باشند که هر تعامل فرصتی برای اتصال یا قطع ارتباط است. بنابراین به پدر و مادرها توصیه می‌شود:

 روزی یکبار گوشی را خاموش کنید، کامپیوتر را ببندید و به فرزندتان بگویید:

• باشه، من تا 20 دقیقه دیگه مال تو هستم. چیکار کنیم؟
• از او پیروی کنید
• پس برای این 20 دقیقه فقط یک آدم ناتوان باشید و بگذارید او برنده شود
• قهقهه زدن ترس و اضطراب فروخورده را از بین می‌برد
• بازی کنید، بخندید، ساده لوح باشید
• دعوای بالشی داشته باشید
• کشتی گرفتن، بغل کردن
• بگذارید او به شما بگوید که در ذهنش چه می‎گذرد
• بگذارید غر بزند یا گریه کند

ارتباط خوب و شفقت رازهایی هستند برای تربیت کودک بدون تنبیه

بزرگ‌ترها فقط زمانی روی فرزندان تاثیر می‌گذارند که او با آن‌ها ارتباط برقرار کند. او تنها زمانی احساس ارتباط می‌کند که احساس کند درک شده است.

اما شفقت فقط برای فرزندان نیست. والدین بهتر است از خودشان شروع کنند، اگر نسبت به خود احساس بدی دارند، نمی‌توانند پدر و مادری مهربان باشند.

والدینی که در مورد تربیت فرزندان به عنوان افرادی شایسته جدی هستند، زمان بسیار زیادی را صرف راهنمایی آن‌ها می‌کنند. داشتن ارزش‌های خوب برای ما کافی نیست؛ این ارزش‌ها باید مستقیماً منتقل شوند. به عنوان مثال وقتی کودک کاری می‌کند چیزی نگویند و اجبار را به حداقل برسانند.

والدین باید محروم کردن را جایگزین تنبیه کنند

روانشناسان روش‌هایی را برای تربیت کودک بدون تنبیه پیشنهاد می‌دهند که یکی از آن‌ها محرومیت کودک از موارد مورد علاقه‌اش است.

زمانی که کودک از طریق راه‌های گفته شده نیز همچنان به رفتار بدش ادامه می‌دهد والدین می‌توانند از روش محرومیت برای کنترل رفتار بد کودک استفاده کنند.  والدین باید توجه داشته باشند که در چه جایی و به چه مدتی اقدام به این کار می‌کنند. گاهی کودکان در مقابل محرومیت نیز مقاومت می‌کنند؛ بنابراین بهتر است والدین از راه‌های دیگری وارد شوند.

یادداشت پایانی

تربیت کودک بدون تنبیه از روش‌های تربیتی است که امروزه بسیاری از والدین آن را سر لوحه تربیت فرزند خود قرار داده‌اند؛ چرا که والدین آگاه به خوبی می‌دانند که تنبیه و تحقیر چه تاثیرات مخربی را روی اخلاق و رفتار کودک می‌گذارد.

روانشناسان بر این باورند که اغلب مشکلات روانی در بزرگسالی ریشه در کودکی افراد دارد، بنابراین تربیت کودک بدون تنبیه می‌تواند از مشکلات روانی و بروز بد رفتاری در آینده و بزرگسالی افراد نیز پیشگیری کند.

در این نوشتار سعی کردیم مطالبی را پیرامون تربیت کودک بدون تنبیه بیان کنیم. امیدواریم مفید فایده واقع شده باشد.