13 تغذیه کبد چرب همراه لیست بهترین غذاها و نوشیدنی‌ها

تغذیه کبد چرب دارای اصولی است که در صورت رعایت کردن آن‌ها می‌توان از سد این بیماری عبور کرد. برخورداری از یک تغذیه مناسب بهترین راهکار برای رهایی از کبد چرب است. همان‌گونه که از نام این بیماری هم مشخص است از انباشت چربی در کبد جلوگیری می‌کند.

امروزه که زندگی‌ها بیش از پیش به سمت ماشینی شدن سوق پیدا کرده و تحرک افراد هر روز کمتر از روز قبل است و بیشتر تغذیه‌ها ناسالم شده‌اند؛ بدیهی است که افراد زیادی دچار کبد چرب شوند. اما باید بگوییم که جای هیچ‌گونه نگرانی نیست؛ چراکه راه‌کارهایی برای خلاصی از کبد چرب وجود دارد که ما قصد داریم در این مقاله ژین طب به بیان آن‌ها بپردازیم. با ما همراه شوید.

کبد چرب و انواع آن

بیماری کبد چرب در دو نوع الکلی و غیرالکلی وجود دارد.

در کبد چرب الکلی پر واضح است که مصرف بی‌رویه مشروبات الکلی باعث ابتلا به این بیماری خواهد شد.

در کبد چرب غیر الکلی دلایل زیادی همچون ابتلا به دیابت، چاقی، کم تحرکی، پیروی از رژیم‌غذایی نامتعارف، سرپیچی از اصول تغذیه کبد چرب وغیره وجود دارند که باعث ابتلا به آن خواهند شد.

 کبد چرب غیرالکلی یکی از شایع‌ترین علل بیماری کبدی در دنیا است و به طوری عمل می‌کند که در آن چربی اضافی در کبد ذخیره می‌شود و در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به سیروز و نارسایی کبد در افرادی که با شرایط خاصی مانند چاقی و دیابت نوع 2 زندگی می‌کنند شود.

در یک بدن سالم، کبد سموم را دفع و صفرا تولید می‌کند، پروتئینی که چربی‌ها را تجزیه و به اسیدهای چرب تبدیل خواهد کرد تا هضم شوند. بیماری کبد چرب به کبد آسیب می‌رساند و عملکرد آن را دچار نقصان می‌کند. اما تغییر سبک زندگی و پیروی از اصول تغذیه کبد چرب می‌تواند از حاد شدن آن جلوگیری کند.

اولین خط درمان برای کبد چرب غیرالکلی و همچنین تغذیه و سلامت خانواده کاهش وزن از طریق ترکیب کاهش کالری، ورزش و تغذیه کبد چرب سالم است.

چگونه با رژیم غذایی کبد چرب را مدیریت کنیم؟

برای مبارزه با بیماری کبد چرب، ضروری است که تغییرات استراتژیک و پایدار در رژیم غذایی خود ایجاد کنید. نه اینکه صرفا غذاهای تصادفی را اینجا و آنجا ترکیب کنید. آیمین دلگادو-بورگو، پزشک متخصص گوارش کودکان و بزرگسالان متخصص بهداشت عمومی در خدمات پزشکی کیدز در فلوریدا، می‌گوید: «مهم‌ترین بخش این تغییرات این است که باید پایدار باشند.»

به طور کلی، لیست غذایی برای بیماری کبد چرب شامل موارد زیر است:

• میوه‌ها و سبزیجات
• گیاهان پر فیبر مانند حبوبات و غلات کامل
• کاهش قابل توجه مصرف برخی غذاها و نوشیدنی‌ها از جمله آن‌هایی که حاوی شکر افزوده، نمک، کربوهیدرات‌های تصفیه شده و چربی اشباع شده هستند

مواد خوراکی که باید در رژیم غذایی سالم برای تغذیه کبد چرب خود بگنجانید

1. قهوه برای کمک به کاهش آنزیم‌های غیرطبیعی کبد

یک فنجان قهوه در روز می‌تواند به محافظت از کبد در برابر کبد چرب کمک کند و بهتر است در تغذیه کبد چرب وجود داشته باشد.

یک بررسی در سال 2021 نشان داد که مصرف منظم قهوه با کاهش خطر ابتلا به کبد چرب و همچنین کاهش خطر پیشرفت فیبروز کبد در افرادی که قبلا مبتلا به کبد چرب بوده‌اند، مرتبط است.

همچنین به نظر می‌رسد کافئین تعداد آنزیم‌های غیرطبیعی کبدی را در افرادی که در معرض خطر بیماری‌های کبدی هستند کاهش می‌دهد.

2. سبزی برای جلوگیری از تجمع چربی

ترکیبات موجود در اسفناج و سایر سبزیجات برگدار ممکن است به مبارزه با بیماری کبد چرب کمک کند.

یک مطالعه در سال 2021 نشان داد که خوردن اسفناج به طور خاص خطر ابتلا به کبد چرب را کاهش می‎دهد. احتمالا به دلیل نیترات و پلی فنول‌های متمایز موجود در برگ سبز است که پزشکان پیشنهاد می‌دهند در لیست غذایی افراد مبتلا به کبد چرب وجود داشته باشد.

جالب است که بدانید این مطالعه روی اسفناج خام متمرکز بود، زیرا اسفناج پخته شده همان نتایج قوی را نداشت. این امکان وجود دارد که پختن اسفناج (و سایر سبزیجات برگدار) باعث کاهش محتوای پلی فنول و فعالیت آنتی اکسیدانی شود.

3. لوبیا و سویا برای کاهش خطر ابتلا به کبد چرب

هم لوبیا و هم سویا در مورد کاهش خطر ابتلا به کبد چرب نویدبخش بوده‌اند.

تحقیقات علمی انجام شده بر تغذیه کبد چرب و بیماری کبد نشان می‌دهد که حبوباتی مانند عدس، نخود، سویا و نخودفرنگی نه تنها از نظر تغذیه‌ای غلیظ هستند، بلکه حاوی نشاسته‌های مقاوم بوده که به بهبود سلامت روده کمک می‌کنند.

مصرف حبوبات حتی ممکن است به کاهش گلوکز و تری گلیسیرید خون در افراد مبتلا به چاقی کمک کند. علاوه بر این، یک مطالعه در سال 2019 نشان داد که رژیم‌های غذایی غنی از حبوبات به طور خاص به کاهش احتمال کبد چرب غیرالکلی کمک می‌کند.

این نیز گفتنی است که خوردن سویا (چه به جای یک وعده گوشت یا ماهی، چه از طریق مصرف سوپ میسو که حاوی سویای تخمیر شده است) به محافظت از کبد کمک خواهد کرد، زیرا سویا حاوی محتوای بالایی از پروتئین β است. کنگلیسینین به دلیل توانایی آن در کمک به کاهش سطح تری گلیسیرید و محافظت در برابر تجمع چربی احشایی مورد توجه قرار گرفته است.

علاوه بر این توفو یک غذای کم‌چرب است که به عنوان منبع خوبی از پروتئین عمل می‌کند و اگر می‌خواهید مصرف چربی خود را محدود کنید، آن را به یک انتخاب ایده‌آل تبدیل می‌کند.

4.ماهی برای کاهش التهاب و سطح چربی

ماهی‌های چرب مانند سالمون، ساردین، ماهی تن و قزل آلا سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند که یک تغذیه کبد چرب اصولی از آن برخوردار است.

 منبع معتبر تحقیقات نشان می‌دهد که مکمل‌های امگا 3 ممکن است با کاهش چربی کبد، افزایش کلسترول محافظتی HDL و کاهش سطح تری گلیسیرید، برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب مفید باشد. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم به عنوان یک ناهار مناسب برای کبد چرب از آن بهره ببرید.

5. بلغور جو دوسر برای فیبر

یکی دیگر از مواد غذایی که بهتر است در دستور پخت غذا برای کبد چرب قرار گیرد مواد غذایی غنی از غلات کامل و فیبر مانند بلغور جو دوسر است که به خوبی می‌تواند انواع کبد چرب و بیماری‌های دیگر مرتبط با آن را کاهش دهد.

طبق تحقیقات انجام شده یک تغذیه کبد چرب مناسب غنی از غذاهای با فیبر بالا مانند جو دوسر برای مبتلایان به کبد چرب موثر است و ممکن است به کاهش سطح تری گلیسیرید کمک کند.

6. آجیل برای کمک به کاهش التهاب

رژیم غذایی سرشار از آجیل باعث کاهش التهاب، مقاومت به انسولین و استرس اکسیداتیو و شیوع کمتر کبد چرب خواهد شد. یک منبع معتبری از چین نشان داد که افزایش مصرف آجیل به طور قابل توجهی با کاهش خطر ابتلا به کبد چرب مرتبط است.

بسیاری از افراد مبتلا به کبد چرب با تصور اینکه در لیست غذایی کبد چرب باید از هرگونه مواد خوراکی چرب پرهیز کرد از خوردن آجیل نیز دوری می‌کنند.

 جالب است که بدانید در تحقیقی دیگر این‌گونه بیان شده است که افراد مبتلا به بیماری کبد چرب که گردو مصرف می‌کنند، تست‌های عملکرد کبدی بهتری داشته‌اند. به این ترتیب مصرف گردو در تغذیه کبد چرب بسیار حائز اهمیت است.

7. زردچوبه برای کاهش علائم آسیب کبدی

دوزهای بالای کورکومین (ماده فعال موجود در زردچوبه) ممکن است علائم آسیب کبدی را در افراد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی کاهش دهد.

طبق تحقیقات انجام شده توسط پزشکان متخصص روی این ریشه نارنجی روشن، استفاده از آن باعث می‌شود سطوح سرمی آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) کاهش یابد.

قابل ذکر است که موارد ذکر شده دو آنزیمی هستند که به طور غیرطبیعی در افراد مبتلا به بیماری کبد چرب بالا می‌‎روند.

8. تخمه آفتابگردان یک آنتی اکسیدان در تغذیه کبد چرب

دانه‌های آفتابگردان سرشار از ویتامین E هستند، آنتی اکسیدانی که اغلب در درمان کبد چرب مورد استفاده قرار می‌گیرد و بهتر است در تغذیه کبد چرب وجود داشته باشد.

در حالی که بیشتر تحقیقات در مورد کبد چرب و ویتامین E بر مکمل‌ها متمرکز شده است، یک وعده 100 گرمی تخمه آفتابگردان حدود 20 میلی‌گرم منبع مورد اعتماد ویتامین E دارد. بنابراین اگر در پی دریافت ویتامین E آن هم به طور طبیعی هستید پیشنهاد می‌کنیم تخمه آفتابگردان را در تغذیه کبد چرب خود بگنجانید؛ چراکه نقطه شروع خوبی برای دریافت آنتی اکسیدان‌ها و جلوگیری و حتی مقابله با بیماری کبد چرب به حساب می‌آید.

9. مصرف چربی‌های اشباع نشده را افزایش دهید

منابع چربی اشباع شده، مانند: کره، تکه‌های چرب گوشت، سوسیس و گوشت‌های پخته شده را کنار بگذارید و منابع چربی غیراشباع، مانند: آووکادو، روغن زیتون، کره آجیل و ماهی چرب را جایگزین آن کنید.

به همین دلیل است که گاهی اوقات رژیم مدیترانه‌ای به دلیل تمرکز بر غذاهای حاوی چربی غیراشباع و همچنین توانایی آن در کمک به کاهش کلسترول تام، رژیمی مناسب برای افراد مبتلا به کبد چرب است.

10. سیر برای بهبود سلامت کلی بدن

این سبزی نه تنها به غذا طعم می‌بخشد، بلکه مطالعات تجربی کوچک نیز نشان می‌دهد که مکمل‌های پودر سیر ممکن است به کاهش وزن و چربی در افراد مبتلا به بیماری کبد چرب کمک کند.

در مطالعاتی که اخیرا در سال 2020 انجام شده است، بیماران مبتلا به کبد چرب که 800 میلی‌گرم پودر سیر در روز را به مدت 15 هفته مصرف کرده‌اند، شاهد کاهش چربی کبد و بهبود سطح آنزیم بودند. بنابراین توصیه بسیاری از پزشکان این است که حتما مصرف سیر در تغذیه کبد چرب گنجانده شود.

11. نوشیدن مقدار قابل توجهی آب

 کارشناسان توصیه می‌کنند که این نوشیدنی طبیعی را تا حد امکان به جای جایگزین‌های شیرین و پرکالری مصرف کنید. جالب است که بدانید یک فرد معمولی، بدون هیچ شرایط پزشکی خاص، باید روزانه بین 8-12 لیوان آب بنوشد تا از کم آبی بدن و اثرات منفی آن بر کبد جلوگیری کند.

12.روغن زیتون جایگزین روغن‌های مضر

 روغن‌های خاصی مانند روغن زیتون و روغن آووکادو می‌توانند چربی‌های سالم را تامین کنند. این روغن‌ها به احساس سیری کمک می‌کنند و سطح آنزیم‌های کبدی را کاهش می‌دهند. انواع دیگر روغن‌هایی که دارای چربی‌های غیراشباع زیادی هستند عبارتند از: کنجد، بادام زمینی، آفتابگردان، کانولا و غیره.

13.دانه‌های حاوی امگا3

دانه‌های کتان و چیا از منابع گیاهی مهم اسیدهای امگا 3 هستند. متخصص تغذیه، سندی یونان بریکو، این اسیدها را برای کبد چرب غیرالکلی و الکلی توصیه می‌کند، زیرا باعث کاهش محتوای چربی در کبد می‌شود.

چند ماده خوراکی که برای درمان کبد چرب باید از آن پرهیز کنید

این مواد خوراکی معمولا باعث افزایش سطح قند خون، افزایش وزن و در نهایت کبد چرب می‌شوند و خارج از اصول تغذیه کبد چرب است.

بنابراین متخصصین تغذیه در سراسر جهان توصیه می‌کنند از مصرف این نوع از مواد غذایی پرهیز شود که عبارت‌اند از:

1.آب‌میوه، نوشابه و نوشیدنی‌های شیرین

 دکتر دلگادو-بورگو به بیمارانش می‌گوید که از مصرف آن‌ها اجتناب کنند زیرا «دشمن کبد، قندها و کربوهیدرات‌ها هستند».

2.نوشیدنی‌های رژیمی که کالری کمی دارند

متخصصان بر این باورند که جایگزین‌های قند نیز می‌توانند آسیب بیشتری به کبد وارد کنند.

3.شیرینی‌ها و دسرها (کیک، شیرینی، پای، بستنی و غیره):

 این نوع کربوهیدرات‌های قندی برای داشتن بدنی سالم مضر هستند، اگر می‌خواهید بیماری کبد چرب را از بین ببرید، مصرف آن‎ها را برای همیشه کنار بگذارید.

4.غذاهای شور

برخی تحقیقات نشان داده‌اند که کبد چرب با مصرف نمک حادتر می‎شود. چرا که استفاده از نمک معمولا با غذاهای پرچرب و کالری بالاتر همراه است و همچنین می‎تواند منجر به اختلال در تنظیم سیستم رنین-آنژیوتانسین شود که در نهایت خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش می‌دهد.

5.غذاهای سرخ شده

 غذاهای سرخ شده نیز اغلب کالری بالایی دارند و توصیه متخصصان برای پیروی از رژیم غذایی با کالری محدودتر را نفی می‌کند که باعث افزایش اضافه وزن، انباشت چربی در کبد و در نهایت ابتلا به کبد چرب خواهد شد.

چند راه برای درمان و پیشگیری از کبد چرب

1. بیشتر ورزش کنید

کاهش وزن، تغذیه کبد چرب مناسب و سایر روش‌های سالم می‌تواند بیماری کبد را به شدت بهبود بخشد و زمانی که آن‌ها را با هم اجرا کنید بهترین نتیجه را خواهند داشت.

 اکثر پزشکان داشتن 60 دقیقه فعالیت بدنی در روز را توصیه می‌کنند، اما در این میان افرادی هستند که به دلایل مختلف از جمله اضافه وزن بالا، سن زیاد، ابتلا به بیماری‌های دیگر و غیره توان انجام 60 دقیقه ورزش را ندارند. به این ترتیب به این افراد پیشنهاد می‌شود که جلسات ورزشی خود را به مراحل کوچک‌تر مانند چهار پیاده‌روی 15 دقیقه‌ای تقسیم کنند،. بسیاری از متخصصان این حوزه 150 دقیقه فعالیت هوازی در هفته را با شدت متوسط و همچنین حداقل دو بار در هفته تمرینات قدرتی را توصیه می‌کنند.

2. برخورداری از برنامه خواب مناسب

در حالی که خواب برای همه افراد در هر شرایطی مهم است، اما برای افراد مبتلا به بیماری‌های کبدی می‌تواند بسیار حیاتی باشد.

پزشکی در این باره می‌گوید: (شرایطی مانند آپنه انسدادی خواب شایع هستند و می‌توانند بیماری کبد را با کاهش اکسیژن رسانی به کبد حادتر کنند.)

اکثر پزشکان خواب هفت تا 9 ساعت در شب را برای بزرگسالان توصیه می‎کنند. سعی کنید به ‌تدریج هر شب چند دقیقه زودتر به رختخواب بروید، به جای اینکه برنامه صبحگاهی خود را تغییر دهید.

3.برای مصرف هرگونه مکملی با پزشک خود مشورت کنید

همه کارشناسان توصیه می‎کنند قبل از شروع هرگونه مکمل به ویژه برای تغذیه بارداری ابتدا با یک پزشک متخصص و مجرب مشورت کنید. این امر به ویژه در مورد ویتامین E، مکملی که معمولا برای افراد مبتلا به مشکلات کبدی استفاده می‌شود، صادق است. زیرا مصرف بیش از حد آن در تغذیه کبد چرب می‌تواند منجر به سایر عوارض سلامتی مانند مشکلات قلبی عروقی شود. مکمل‌ها همچنین باید همراه با رژیم غذایی سالم و تغییر سبک زندگی برای حداکثر اثربخشی استفاده شوند.

4.دارو را امتحان کنید

طبق گفته پزشکان متخصص در این حیطه، در حال حاضر هیچ دارویی برای بیماری کبد چرب مورد تایید FDA وجود ندارد. موثرترین درمان، پیوگلیتازون (معمولا برای درمان دیابت استفاده می‌شود) است که گاهی اوقات برای مشکلات کبدی نیز به کار می‌رود.

برای رهایی از کبد چرب چه مقدار کاهش وزن لازم است

مقدار وزنی که باید برای درمان کبد چرب از دست بدهید به میزان چربی اضافی بدن شما بستگی دارد. تیم مراقبت‌های پزشکی می‌تواند به شما در تصمیم‌گیری در مورد یک هدف کاهش وزن مناسب بر اساس سلامت کلی شما کمک کند. به طور کلی یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی و مبتنی بر غذای کامل و غنی از فیبر، پروتئین و چربی‌های غیراشباع برای افراد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی توصیه می‌شود.

کلام آخر

همان‌گونه که در این نوشتار آوردیم اگر پیشگیری و درمان کبد چرب به موقع انجام نشود، باعث بیماری‌های دیگری نیز خواهد شد. بنابراین پزشکان متخصص هموراه توصیه می‌کنند در انتخاب تغذیه کبد چرب دقت نظر کافی را داشته باشید و علاوه بر آن رژیم غذایی خود را با پایداری و ثبات ادامه دهید تا بتوانید به راحتی از سد این بیماری عبور کنید. به این ترتیب پیشنهاد می‌کنیم با تغییر در سبک زندگی، انجام فعالیت‌های بدنی مناسب و پیروی از اصول تغذیه کبد چرب به طور روتین از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنید و حتی به درمان آن بپردازید.