دلیل افسردگی در نوجوانان؛ تشخیص و درمان
دلیل افسردگی در نوجوانان چیست؟ چه تعداد از نوجوانان افسردگی را تجربه خواهند کرد؟ تفاوت افسردگی با اختلال افسردگی در نوجوانان چیست؟ نوجوانی دوره‌ای است که عادات اجتماعی و عاطفی در آن شکل می‌گیرند؛ بنابراین محافظت از نوجوان در برابر ناملایمات اجتماعی و خشونت اهمیت بسیاری دارد. طبق مطالعات صورت گرفته نوجوانانی که نتوانسته‌اند با جامعه هماهنگ شوند، در معرض خطر ابتلا به افسردگی هستند. بر اساس آمار تقریبا از هر هفت نوجوان 12 تا 18 ساله، یک نفر دچار اختلال افسردگی است. در این مقاله از ژین طب درباره دلیل افسردگی در نوجوانان، علائم و نحوه درمان افسردگی در نوجوانی صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
افسردگی در نوجوانان
نوجوانی دوره حساسی است و به دلیل تغییراتی که در زندگی فرد نوجوان ایجاد می‌شود، اغلب با نشانه‌هایی چون احساس ناراحتی یا تحریک‌پذیری‌های زودگذر همراه است، اما علائم افسردگی در نوجوانان فراتر از این مشکلات خواهد بود. افسردگی نوجوانان با اختلالات خلقی مانند غم و اندوه دائمی، احساس ناامیدی، گریه، گوشه‌گیری و از دست دادن علایق مشخص می‌شود.
اگر تشخیص و درمان افسردگی در نوجوانان به‌موقع صورت نگیرد، در آینده فرد بیمار دچار اختلالات روانی خطرناک‌تر و عارضه‌های جسمی خواهد شد. بسیاری از والدین می‌پرسند که چه چیزی باعث افسردگی در نوجوانی می‌شود؟ در ادامه چندین دلیل افسردگی در نوجوانان را بررسی خواهیم کرد.
نقش هویت در بروز افسردگی نوجوانان
در دوران نوجوانی، شکل‌گیری هویت نقش مهمی دارد. در این دوران فرد نوجوان به دنبال پاسخ سؤالاتی است که در ذهن خود دارد؛ من کیستم، چه ویژگی یا استعدادهایی دارم و نقش من در جامعه چیست؛ بنابراین نوجوانان برای دریافت پاسخ سؤالات خود معمولا با خانواده صحبت می‌کنند.
برخی خانواده‌ها در این دوران برای فرزند خود وقت کافی نمی‌گذارند و نحوه برخورد صحیح با او را نمی‌دانند. درحالی که خانواده می‌تواند در شکل‌گیری بحران هویت مؤثر باشد. همچنین عواملی چون تغییرات هورمونی، تغییرات محیط و کاهش عزت‌نفس، در شکل‌گیری این بحران تأثیر دارند. در نتیجه نوجوانی که دچار بحران هویت شود، در معرض خطر ابتلا به افسردگی قرار می‌گیرد. برخی دیگر از دلایل افسردگی در نوجوانان که با هویت در ارتباط است عبارتند از:
سلب مالکیت از هویت
منظور از سلب مالکیت، زمانی است که فرد نوجوان بدون کاوش یا حق انتخاب به هویت زودرس می‌رسد. برای مثال خانواده بر یک باور یا عقیده خاص پافشاری دارند و آن را بخشی از هویت خانوادگی خود می‌داند. همین پافشاری‌ها و محدودیت‌ها باعث کناره‌گیری نوجوان از خانواده خود و احساس ناامیدی و درماندگی می‌شود و به مرور زمان افسردگی رخ می‌دهد.
نقش تغییرات اجتماعی در ایجاد افسردگی نوجوان
تغییرات اجتماعی هم می‌تواند دلیل افسردگی در نوجوانان باشد. به‌طورکلی اجتماع، مجموعی از محیط، خانواده، دوستان و مدرسه است. زمانی که فرد نوجوان در سازگاری با اجتماع مشکل دارد یا احساس حمایت نکند، در معرض خطر ابتلا به افسردگی قرار می‌گیرد. برای مثال در دوران نوجوانی، فرد از کودکی خود فاصله می‌گیرد و به دنیای بزرگسالی نزدیک می‌شود و چالش‌های زیادی را پیش‌رو دارد؛ بنابراین این تغییر محیط ناگهانی یکی از دلایل افسردگی در نوجوانان به حساب می‌آید.
نقش‌هایی که والدین از نوجوان انتظار دارند
خانواده نقش مهمی در بروز افسردگی نوجوانان دارد. برخی خانواده‌ها به حساس بودن دوره نوجوانی فرزندشان اهمیتی نمی‌دهند و با سخت‌گیری و انتظارات بالایی که از فرزند خود دارند، سلامت روان او را تحت تأثیر قرار می‌دهند. انتظارات بالا باعث می‌شود والدین به علایق، نقاط مثبت و استعدادهای فرزند خود توجهی نکنند؛ بنابراین زمانی که نوجوان نتواند انتظارات والدین خود را برآورده نماید یا رفتارهایش غیرقابل قبول باشد، امکان بروز افسردگی افزایش می‌یابد.
نقش‌هایی که گروه‌های همسالان از نوجوان انتظار دارند
در دوران نوجوانی، فرد نوجوان با گروهی از همسالان خود ارتباط برقرار می‌کند. برای اینکه نوجوان بتواند عضو یک گروه گردد باید از نظرعقیده، رفتار، پوشش و… همانند همسالان خود باشد. این آیتم‌های پذیرش به‌قدری قدرتمند است که می‌تواند روی سلامت روان فرد نوجوان تأثیر گذارد؛ بنابراین خطر ابتلا به افسردگی افزایش پیدا می‌کند.
روابط عاشقانه و افسردگی
روابط عاشقانه را می‌توان با دلیل افسردگی در نوجوانان مرتبط دانست. در نوجوانی علاوه بر روابط اجتماعی، احساسات و عواطف نیز شکل می‌گیرند. در یک رابطه عاطفی مواردی چون خیانت، احساس مالکیت، رابطه از راه دور و سوء استفاده جنسی در شکل‌گیری افسردگی در نوجوانان نقش خواهد داشت. این نوع افسردگی در نوجوانان دختر بیشتر رخ می‌دهد. احساس ناراحتی مداوم، احساس خجالت و گناه، از دست دادن علاقه به فعالیت‌ها، کاهش اشتها، اختلال در خواب، عدم تمرکز و افکار منفی، از علائم افسردگی در نوجوانان دختر است.
اضطراب و افسردگی در نوجوانان
اضطراب با افسردگی رابطه مستقیم دارد؛ یعنی فرد نوجوانی که دچار اختلالات اضطرابی می‌شود به‌سوی افسردگی حرکت می‌کند؛ بنابراین می‌توان گفت اضطراب و افسردگی با یکدیگر در ارتباط هستند. بهتر است قبل از بررسی عوامل دیگر، با نشانه‌های افسردگی در نوجوانان آشنا شویم.
تغییرات عاطفی
احساس غم و اندوه مداوم، گریه‌های بی‌دلیل، حس ناامیدی، گوشه‌گیری، از دست دادن علایق، عدم تمرکز، عدم تصمیم‌گیری، از تغییرات عاطفی افسردگی نوجوانان هستند.
تغییرات رفتاری
احساس خستگی، اختلال در خواب، تغییر اشتها، بی‌قراری و اضطراب، تمایل به مصرف مواد مخدر و عدم حضور در کلاس‌های درس، از نشانه‌های تغییرات رفتاری است.
خودکشی در نوجوانان
افکار مربوط به مرگ و اقدام به خودکشی از علائم افسردگی شدید در نوجوانان است. بر اساس تحقیقات صورت گرفته، خودکشی چهارمین علل مرگ‌ومیر در نوجوانان محسوب می‌شود. همان‌طور که گفتیم افسردگی در نوجوانان با تغییرات عاطفی و رفتاری رخ می‌دهد. گاهی برخی نوجوانان به دلیل اینکه نمی‌توانند شکست‌های زندگی، فکرهای منفی، انتقاد خانواده و فشار همسالان را تحمل کنند، خودکشی را به‌عنوان بهترین راه برای رهایی از مشکلات می‌دانند. حالا که متوجه اهمیت درمان افسردگی در نوجوانان شده‌اید، لازم است در صورت مشاهده هرگونه علائم برای کمک به فرزندتان به مراکز درمان افسردگی نوجوانان مراجعه نمایید.
تربیت نوجوان عامل افسردگی
برخی والدین این سؤال برایشان به وجود می‌آید که چرا نوجوانان دچار افسردگی می‌شوند؟ همان‌طور که گفتیم علت افسردگی در نوجوانان با مسائل زیادی ارتباط دارد، برخی دیگر از این دلایل عبارتند از:
ناملایمات و مشکلات خانوادگی
خانواده در شکل‌گیری اختلال افسردگی در نوجوانان نقش مهمی دارند. زمانی که فرد نوجوان در معرض شرایطی چون خشونت و درگیری‌های خانوادگی، شرایط استرس‌زا، طلاق والدین، عدم حمایت والدین و فشار پدرومادر قرار گیرد، می‌تواند به اختلال اضطراب یا افسردگی مبتلا شود.
دور باطل در انتخاب دوست و پارتنر
نوجوانان افسرده از دوستی با افرادی که از سلامت روان خوبی برخوردار هستند، اجتناب می‌کنند و به دلیل ترس از تحقیر و سرکوب، با جوانان افسرده دیگر دوست می‌شوند. همین دوره باطل در انتخاب دوست علائم افسردگی را در نوجوانان تشدید می‌کند.
پذیرفته شدن در اجتماع همسالان
نوجوانی دوره‌ای است که فرد می‌خواهد برای پذیرفته شدن در اجتماع، ارزش و شایستگی‌های خود را نشان دهد. به‌طورکلی تأیید اجتماعی به بالارفتن اعتمادبه‌نفس و رفع احساسات ناامیدی در نوجوانان کمک می‌کند. زمانی که فرد نوجوان در جامعه پذیرش نشود و مورد تمسخر و بی‌تفاوتی اطرافیان قرار گیرد، امکان دارد اختلالات اضطراب و افسردگی در نوجوان رخ دهد. پس می‌توان گفت عدم تأیید اجتماعی می‌تواند دلیل افسردگی در نوجوانان به حساب آید.
وضعیت تحصیلی
آیا افت تحصیلی با افسردگی در ارتباط است؟ باید بگوییم که افسردگی موجب عدم تمرکز، کم‌توانی ذهنی، عدم علاقه به شرکت در کلاس و فعالیت‌های درسی می‌شود؛ بنابراین افسردگی از دلایل افت تحصیلی به حساب می‌آید، اما گاهی آموزش نامناسب، تنبیه و سرکوب دانش‌آموز توسط معلم باعث شکست تحصیلی و بروز تغییرات روحی و افسردگی خواهد شد؛ غربالگری افسردگی در نوجوانان با توجه به عملکرد مدرسه و گروه همسالان صورت می‌گیرد.
روابط نوجوانان و بروز افسردگی
همان‌طور که گفتیم دلیل افسردگی در نوجوانان به موارد زیادی بستگی دارد، روابط خانوادگی، دوستانه و عاطفی هم در شکل‌گیری این اختلال بی‌تأثیر نیستند. همچنین نوجوانی دوره‌ای است که فرد به بلوغ می‌رسد و تغییرات هورمونی و رفتاری همراه است. در ادامه به نقش بلوغ در بروز افسردگی اشاره می‌کنیم.
بلوغ زودرس و افسردگی
در دوران بلوغ، احساسات فرد نوجوان دچار نوسان خواهد بود و احساساتی مانند ناراحتی و گوشه‌گیری نمایان می‌شود. بلوغ زودرس نوجوانان (به‌خصوص دختران) ممکن است دلیل افسردگی در نوجوانان باشد. به همین منظور والدین باید راه‌های مقابله با افسردگی در نوجوانان را یاد بگیرند و با راهنمایی یک روانشناس، چک لیست مقابله با افسردگی نوجوانان را تنظیم نمایند.
پذیرفتن قوانین همسالان
فشارهمسالان هم می‌تواند دلیل افسردگی در نوجوانان باشد چراکه فرد نوجوان برای عضویت در گروه همسالان خود باید مانند آن‌ها رفتار کند، مثلا طرز برخورد با اطرافیان، سبک لباس پوشیدن و… فشارهمسالان حتی فرد نوجوان را به داشتن رابطه جنسی، مصرف نوشیدنی‌های الکلی، افت تحصیلی و دیگر رفتارهای خطرناک ترغیب مینماید.
شبکه‌های اجتماعی عامل افسردگی نوجوانان
امروزه استفاده از شبکه‌های اجتماعی در میان نوجوانان بسیار رواج یافته است. به‌طوری‌که حدود 62 درصد از نوجوانان در طول روز بیش از 87 دقیقه از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. محتواهای تبلیغاتی، آزارهای سایبری و تصاویر فیلتری، در رسانه‌های اجتماعی، بارها و بارها نوجوانان را تهدید می‌کند. در نتیجه تغییرات شدیدی در خلق‌وخوی نوجوانان ایجاد و احساس خجالت، ترس و تحقیر را در ذهن آن‌ها پرورش می‌دهد.
حالا که با دلیل افسردگی در نوجوانان آشنا شدیم باید به دنبال راه‌های پیشگیری از افسردگی در نوجوانان و راه‌های درمان افسردگی نوجوانان باشیم.
تاثیر حمایت والدین در درمان افسردگی نوجوانان
بسیاری از والدین این سؤال برایشان پیش می‌آید که چگونه از افسردگی در نوجوانی پیشگیری کنیم؟ یا راه درمان افسردگی در نوجوانان چیست؟
افسردگی اگر به موقع درمان نشود، امکان دارد مشکلات روحی جدی‌تری رخ دهد. اما خوشبختانه این اختلال قابل درمان است و والدین می‌توانند در این زمینه به فرزندشان کمک نمایند. اولین قدم برای تشخیص مشکل انجام تست روانشناسی افسردگی برای نوجوانان در یک مرکز درمانی معتبر است.
چک لیست وظایف والدین
والدین می‌توانند با راهنمایی‌های مشاور و آموزش دیدن، نحوه رفتار با نوجوان افسرده را یاد بگیرند و در تسریع روند درمان فرزندشان تأثیر بگذارند. برخی از وظایف والدین عبارتند از:
- هنگامی که فرزندتان درباره مشکلاتش با شما صحبت می‌کند، قبل از هرگونه قضاوت یا نصیحت ابتدا با آرامش به حرف‌های او گوش دهید.
- در طول روز یک یا چند ساعت را برای وقت گذراندن با فرزندتان تعیین نمایید.
- زمانی که فرزند شما احساساتش را با شما در میان می‌گذارد، نشان دهید که می‌تواند به شما تکیه کند.
- شما به‌عنوان پدر و مادر وظیفه دارید که دوستان فرزندتان را بشناسید.
- برای استفاده از رسانه‌های اجتماعی یک محدوده زمانی مشخص تعیین کنید و فرزندتان را به انجام فعالیت‌های پرتحرک و مورد علاقه‌شان تشویق نمایید.
معرفی کتاب افسردگی نوجوانان برای والدین
مطالعه دو کتاب افسردگی نوجوانان (راهنمای عملی برای والدین و نوجوانان) و کتاب افسردگی در نوجوانان (راهنمای والدین برای درک جدی و درمان) می‌توانند به والدین برای رفع مشکل فرزندشان کمک کنند. در این کتاب‌ها شما با انواع و دلیل افسردگی در نوجوانان، علل بروز، راه‌های درمان و تهیه چک لیست افسردگی نوجوانان آشنا می‌شوید.
یادداشت پایانی
در این مقاله درباره دلیل افسردگی در نوجوانان صحبت کردیم. افسردگی در نوجوانان یک نوع اختلال روحی/روانی است که با علائمی چون احساس ناراحتی، گوشه‌گیری، بی‌خوابی، افکار منفی، احساس ناامیدی و بی‌انگیزگی نمایان می‌شود. شما به‌عنوان والدین وظیفه دارید در صورت مشاهده چنین نشانه‌هایی فرزند خود را برای انجام تست افسردگی برای نوجوانان نزد روانشناس یا روانپزشک ببرید تا پس از تشخیص مشکل، درمان را شروع نمایید.
سوالات متداول
آیا افسردگی در دوران بلوغ و نوجوانی درمان دارد؟
بله، والدین در درمان نوجوانان نقش مهمی دارند.
آیا برای درمان افسردگی در نوجوانان مراجعه به روانپزشک ضروری است؟
بله، در صورتی که شدید باشد باید نوجوان را به یک روانشناس برد.
آیا افسردگی خفیف در نوجوانی امری طبیعی است؟
بله، نوجوانان با توجه به برخی تغییرات ممکن است دچار افسردگی خفیف شود.
آیا برای تشخیص افسردگی در نوجوانان تستی وجود دارد؟
بله، تست افسردگی بک.
