تشخیص تیروئید پرکار

پرکاری تیروئید یا هیپرتیروئیدیسم hyperthyroidism اصطلاح پزشکی برای تیروئید پیش فعال است (پیشوند hyper به معنای بیش از حد است). در افراد مبتلا به پرکاری تیروئید، غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید تولید می‌کند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، متابولیسم بدن افزایش پیدا کرده و می‌تواند علائم مختلفی را ایجاد کند. به همین دلیل است که تشخیص تیروئید پرکار به موقع و در اسرع وقت مهم و حیاتی است. شما باید علائم، تست‌های تشخیصی و گزینه‌های درمانی پرکاری تیروئید را مد نظر داشته باشید تا بتوانید این بیماری را کنترل کنید. برای درک این مفاهیم با مجله پزشکی ژین طب همراه باشید تا گام به گام پیش برویم.

تیروئید پرکار چیست؟

همان‌طور که در مقدمه اشاره کردیم، هایپرتیروئیدیسم وقتی رخ می‌دهد که غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید تولید می‌کند. این وضعیت همچنین به عنوان تیروئید فعال هم شناخته می‌شود. هایپرتیروئیدیسم باعث افزایش سرعت متابولیسم بدن خواهد شد. این امر می‌تواند علائمی از قبیل کاهش وزن، لرزش دست و ضربان قلب سریع یا نامنظم ایجاد کند.

خوب است بدانید که تیروئید یک غده کوچک پروانه‌ای شکل در جلوی گردن ما است. این غده همیشه هورمون‌هایی را می‌سازد که نحوه مصرف انرژی بدن را کنترل می‌کنند. این هورمون‌ها تقریبا بر هر اندام بدن ما تأثیر می‌گذارند و بسیاری از مهم‌ترین عملکردهای بدن را کنترل می‌کنند. به عنوان مثال، آنها بر تنفس، ضربان قلب، وزن، هضم و خلق و خوی همه ما تأثیر می‌گذارند. در صورت عدم درمان، پرکاری تیروئید می‌تواند مشکلات جدی در قلب، ماهیچه‌ها، استخوان‌ها، چرخه قاعدگی و باروری تجربه کنید.

چندین روش درمان برای هایپرتیروئیدیسم وجود دارد. داروهای ضد تیروئید می‌توانند برای کاهش مقدار هورمون‌هایی که غده تیروئید تولید می‌کند، استفاده شوند. گاهی اوقات، درمان هایپرتیروئیدیسم شامل جراحی برای برداشتن غدد تیروئید به صورت کامل یا قسمتی است. در برخی موارد، بستگی به علت آن، هایپرتیروئیدیسم ممکن است بدون دارو یا درمان دیگر بهبود یابد.

علائم تیروئید پرکار چیست؟

علائم تیروئید پرکار در زنان و مردان تقریبا یکسان است. البته تشخیص تیروئید پرکار در هر دو جنس با آزمایش‌های مختلف انجام می‌شود. اما خوب است با لیست زیر آشنا باشید.

• کاهش وزن بدون تلاش زیاد
• ضربان قلب سریع (وضعیتی به نام تاکی کاردی)
• ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
• تپش قلب شدید
• افزایش میزان گرسنگی
• عصبی بودن، اضطراب و تحریک پذیری
• لرزش اندام‌ها (معمولا یک لرزش کوچک در دست‌ها و انگشتان)
• تعریق زیاد در بدن
• افزایش حساسیت به گرمای محیط
• تغییر در الگوی رفتاری روده‌ها
• بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)
• خستگی مزمن و همیشگی
• ضعف عضلانی شدید
• مشکلات خواب شبانه
• پوست گرم و همیشه مرطوب
• نازک شدن پوست صورت و بدن
• داشتن موهای ظریف و شکننده

بیشتر بدانید: ضربان قلب نرمال چقدر است؟

این نکته را هم در نظر داشته باشید که احتمال دارد افراد مسن بیشتر علائمی از این دست را داشته باشند. اما به دلیل شرایط سنی آنها معمولا که به سختی متوجه آن خواهند شد. این علائم ممکن است شامل کاهش وزن فرد، ضربان قلب نامنظم، افسردگی و حتی احساس ضعف یا خستگی در طول فعالیت‌های روزانه باشد.

تشخیص تیروئید پرکار در زنان

جالب است به این نکته هم توجه کنید برخی از گزارش‌ها نشان می‌دهند زنان بیشتر از مردان به پرکاری تیروئید مبتلا می‌شوند، به ویژه پس از بارداری یا حوالی دوران یائسگی. کارشناسان می‌گویند از هر 8 زن در سراسر جهان، 1 نفر ممکن است در زندگی خود دچار مشکل تیروئید شود. به غیر از علائم معمولی که در بخش قبلی گفتیم، خانم‌ها وقتی غده تیروئیدشان به درستی کار نمی‌کند با نگرانی‌های دیگری هم مواجه می‌شوند که عبارت‌اند از:

• مشکلات چرخه قاعدگی: احتمالا پرکاری تیروئید جریان قاعدگی را تغییر می‌دهد (طولانی‌تر یا نزدیک‌تر). در اصل این وضعیت باعث پریود نامنظم می‌شود یا کاری می‌کند که قاعدگی بانوان به طور کامل متوقف شود. گاهی اوقات، مشکلات تیروئید حتی ممکن است منجر به تجربه یائسگی زودرس شود.
• مشکلات باروری: با تشخیص تیروئید پرکار در خانم‌ها این مسئله هم روشن می‌شود که تغییرات چرخه قاعدگی اغلب با تغییرات در تخمک گذاری یا حتی اختلال در تخمک‌گذاری مرتبط است. زمانی که تخمک گذاری تحت تأثیر قرار بگیرد، ممکن است فرد ناباروری را هم تجربه کند.
• مشکلات بارداری: پرکاری تیروئید در دوران بارداری ممکن است بر سلامت مادر و نوزاد تأثیر بگذارد.

بیشتر بدانید: مصرف مولتی ویتامین در دوران بارداری ضروری یا لازم؟

تشخیص تیروئید پرکار در بارداری

اجازه دهید به این نکته هم اشاره کنیم که اگر داروهای ضد تیروئید مصرف می‌کنید و برای بارداری آماده می‌شوید، باید قبل از اقدام برای باردار شدن، وضعیت خودتان را با پزشک متخصص در میان بگذارید. اگر پرکاری تیروئید به درستی کنترل نشود، خطراتی جدی برای مادر و جنین در حال رشد به وجود می‌آورد. این خطرات را می‌توان با نظارت مکرر و تنظیم دارو در طول بارداری به حداقل رساند.

ضمنا، افرادی که باردار یا شیرده هستند نباید با ید رادیواکتیو درمان شوند. انجام درمان با ید رادیواکتیو یا جراحی قبل از باردار شدن به طور معمول نیاز به داروهای ضد تیروئید و هرگونه خطر احتمالی مرتبط را از بین می‌برد. یک خانم باید حداقل 6 ماه پس از درمان با ید رادیواکتیو، برای باردار شدن اقدام کند.

تیروئید پرکار چه خطراتی دارد؟

اگر با این سؤال مواجه هستید که وقتی پرکاری تیروئید درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟ باید بدانید عوارض آن گوناگون خواهد بود. عوامل خطر پرکاری تیروئید عبارت‌اند از:

• سابقه خانوادگی بیماری تیروئید (به ویژه بیماری گریوز)
• سابقه شخصی برخی از بیماری‌های مزمن (از جمله کم خونی خطرناک و نارسایی اولیه آدرنال)
• بارداری اخیر که خطر ابتلا به تیروئیدیت را افزایش داده است.

با این تفاسیر، پرکاری تیروئید می‌تواند منجر به عوارض زیر شود:

ابتلا به مشکلات قلبی

عدم تشخیص تیروئید پرکار ما را با برخی از جدی‌ترین عوارض مربوط به قلب مواجه می‌کند. این موقعیت اختلال ریتم قلب (فیبریلاسیون دهلیزی) را افزایش می‌دهد که خطر سکته را به همراه دارد. همچنین موجب تجربه نارسایی احتقانی قلب می‌شود. وضعیتی که در آن قلب فرد نمی‌تواند خون مورد نیاز برای بدن را به گردش درآورد.

بیشتر بدانید : عمل قلب باز مانند سابق ترسناک نیست؛ با این جراحی آشنا شوید

ابتلا به استخوان‌های شکننده

پرکاری تیروئید درمان نشده می‌تواند منجر به ضعیف و شکننده شدن استخوان‌ها شود. به این حالت پوکی استخوان هم می‌گویند. استحکام همه استخوان‌ها تا حد زیادی به میزان کلسیم و البته سایر مواد معدنی موجود در استخوان بستگی دارد. ترشح بیش از حد هورمون تیروئید باعث می‌شود بدن نتواند کلسیم را به استخوان‌ها برساند.

ابتلا به مشکلات بینایی

بعضی از افراد مبتلا به پرکاری تیروئید دچار بیماری به نام بیماری چشمی تیروئید (Thyroid eye disease) می‌شوند. این مسئله در افرادی که سیگار می‌کشند بیشتر دیده می‌شود. زیرا این اختلال بر عضلات و سایر بافت‌های اطراف چشم تأثیر می‌گذارد. علائم بیماری چشمی تیروئید عبارت‌اند از:

• چشم‌های برآمده
• احساس وجود شن در چشم
• فشار یا درد در هر دو چشم
• پلک‌های پف کرده یا جمع شده
• چشم‌های قرمز یا ملتهب
• حساسیت به نور (حتی نور متوسط)
• دوبینی

پوست بی رنگ و بحران تیروتوکسیک

در موارد نادر، افراد مبتلا به بیماری گریوز (Graves-Basedow disease) دچار درموپاتی گریوز (Pretibial myxedema) هم می‌شوند. این مورد باعث می‌شود که پوست تغییر رنگ دهد و اغلب روی ساق پا و پاها متورم شود. همچنین بحران تیروتوکسیک هم یک وضعیت نادر است که با نام طوفان تیروئید شناخته می‌شود. پرکاری تیروئید خطر بحران تیروتوکسیک را هم افزایش می‌دهد. این علائم شدید، گاهی اوقات تهدید کننده زندگی فرد خواهند بود. در نتیجه نیاز به مراقبت‌های پزشکی اورژانسی را نباید نادیده گرفت.

بیشتر بدانید: بهترین قرص پوست؛ راز زیبایی پوست با مصرف قرص‌های مکمل

راه‌های تشخیص تیروئید پرکار

به یاد داشته باشید که تشخیص تیروئید پرکار با بررسی سطح هورمون محرک تیروئید (TSH) قابل انجام است. TSH در غده هیپوفیز مغز ما ساخته می‌شود و تولید تیروکسین و تری یدوتیرونین را تحت کنترل دارد. زمانی که سطح تیروکسین و تری یدوتیرونین در خون ما طبیعی باشد، غده هیپوفیز سطح طبیعی TSH را آزاد می‌کند. اما زمانی که تولید هورمون تیروئید بیش از حد شود، غده هیپوفیز ترشح TSH را متوقف خواهد کرد. ضمنا وقتی که سطح تیروکسین یا تری یدوتیرونین کاهش پیدا کند هم غده هیپوفیز، TSH بیشتری برای تقویت آن تولید خواهد کرد.

با این تفاسیر، اگر تیروئید پرکار دارید، آزمایش عملکرد تیروئید شما نشان می‌دهد که سطح TSH در خون شما به طور مداوم کمتر از حد طبیعی است. سطوح پایین TSH به این معنی هستند که غده تیروئید شما بیش فعال است و به احتمال زیاد هورمون‌های تیروئید بیش از حدی را تولید می‌کند. این اولین بخش از تست عملکرد تیروئید شما به شمار می‌رود. پس از آن پزشک خون شما را برای تشخیص سطوح تیروکسین و تری یدوتیرونین آزمایش می‌کند. اگر تیروئید پرکار داشته باشید، سطح این دو هورمون هم بالاتر از حد طبیعی خواهد بود.

آیا تشخیص تیروئید پرکار برای ما امکان پذیر است؟

پرکاری تیروئید وضعیتی است که نباید آن را نادیده بگیریم. زیرا عوارض مختلف و غالبا جدی را در پی دارد. به یاد بسپارید که این بیماری را می‌توان با آزمایش خون تشخیص داد که میزان هورمون تیروئید و هورمون محرک تیروئید (TSH) را اندازه گیری می‌کند.

به طور معمول، سطح هورمون تیروئید بالا و سطح TSH پایین است. ضمنا آزمایش خون برای آنتی‌بادی نیز ممکن است برای کمک به تعیین اینکه پرکاری تیروئید ناشی از بیماری گریوز، گواتر ندولر سمی یا تیروئیدیت است یا خیر، توصیه شود. در نهایت بهتر است با تشخیص تیروئید پرکار در اسرع وقت، خودتان را از عوارض چنین بیماری دور نگه دارید.

سوالات شما در خصوص اختلالات تیروئید