تنگی مجرای ادرار در مردان؛ از پیشگیری تا درمان موثر
تنگی مجرای ادرار در مردان زمانی رخ می‌دهد که مجرای ادرار، همان لوله‌ای که ادرار را از بدن خارج می‌کند، باریک شده و هنگام ادرار کردن باعث بروز ناراحتی و مشکل شود. در بعضی مواقع تنگی مجرای ادرار در مردان نیاز به بررسی و رسیدگی فوری پزشک دارد.
در ادامه قصد داریم مطالبی را پیرامون تنگی مجرای ادرار در مردان عنوان کنیم. با مجله پزشکی ژین طب همراه شوید.
تنگی مجرای ادرار در مردان چیست؟
تنگی مجرای ادرار به معنای باریک شدن مجرای ادرار است. مجرای ادرار لوله‌ای است که ادرار را از مثانه و از مجرای ادرار (روزنه نوک آلت تناسلی) خارج می‌کند.
بسیاری از مردان مبتلا به تنگی مجرای ادرار با ادرار کردن و کاهش جریان آن دچار ناراحتی فزاینده‌ای خواهند شد. این امر می‌تواند به تدریج ایجاد و منجر به فشار یا زور زدن برای خروج ادرار شود. در برخی دیگر، مشکل به طور ناگهانی و بدون مشکل قبلی ظاهر می‌شود و نیاز به مراقبت فوری دارد.
علت تنگی مجرای ادرار در مردان چیست؟
به نظر می‌رسد شایع‌ترین علل تنگی مجرای ادرار در مردان التهاب مزمن یا آسیب باشد. بافت اسکار می‌تواند به تدریج از موارد زیر تشکیل شود:
- آسیب دیدن آلت تناسلی یا کیسه بیضه
- عفونت، اغلب بیماری‌های مقاربتی مانند: کلامیدیا
- قرار دادن کاتترها یا ابزارها در مجرای ادرار در حین جراحی یا عمل
بافت اسکار باعث باریک شدن مجرای ادرار می‌شود و جریان ادرار را دشوارتر می‌کند. گاهی اوقات التهاب یا آسیب مجرای ادرار قبل از اینکه تنگی قابل توجه باشد اتفاق می‌افتد. در موارد دیگر، تنگی بلافاصله پس از آسیب مجرای ادرار رخ می‌دهد.
علائم تنگی مجرای ادرار در مردان چیست؟
به عبارت ساده مجرای ادرار مانند یک شلنگ است. هنگامی که در امتداد شلنگ پیچ خوردگی یا باریک شدن وجود دارد، مهم نیست که چقدر کوتاه یا طولانی باشد، جریان کاهش می‌یابد. وقتی تنگی به اندازه‌ای باشد که جریان ادرار را کاهش دهد، علائمی به همراه خواهد داشت به طوری که مشکلات مربوط به ادرار کردن، عفونت‌های ادراری و تورم یا عفونت پروستات ممکن است رخ دهد. گفتنی است؛ انسداد شدید که برای مدت طولانی ادامه دارد می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند.
بارزترین علامت تنگی مجرای ادرار در مردان ضعیف شدن سیستم ادراری است. علائم این بیماری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- زور زدن برای ادرار کردن
- درد در هنگام ادرار کردن
- از دست دادن کنترل مثانه
- عفونت مجاری ادراری
- ادرار خونی یا تیره
- خون در منی
- اسپری جریان ادرار
- درد شکم
- نشت مجرای ادرار
- تورم آلت تناسلی
- پروستاتیت
برخی از بیماران با تنگی شدید مجرای ادرار به طور کامل قادر به ادرار کردن نیستند که به عنوان احتباس ادرار شناخته می‌شود و باید به طور اورژانسی به آن رسیدگی کرد. هیدرونفروز و نارسایی کلیه نیز ممکن است باعث تنگی مجرای ادرار در مردان شود به طوری که تخلیه ادرار از مثانه ضعیف باشد.
تنگی مجرای ادرار نیز می‌تواند باعث التهاب پروستات شود. مجرای ادرار مردان توسط پروستات، درست زیر مثانه احاطه شده است. این التهاب پروستات به نام پروستاتیت شناخته می‌شود.
تنگی مجرای ادراری در مردان می‌تواند باعث عفونت‌های پیچیده دستگاه ادراری نیز شود که آن را می‌توان با آنتی بیوتیک‌ها و درمان تنگی مجرای ادرار کنترل و برطرف کرد.
تنگی مجرای ادرار چگونه تشخیص داده می‌شود؟
یک آزمایش غیر تهاجمی می‌تواند مشکلات تخلیه مثانه را شناسایی کند، اما نمی‌تواند به طور قطعی تنگی را تشخیص دهد.
سرعت جریان ادرار را می‌توان با ادرار کردن در دستگاه جمع‌آوری، اندازه‌گیری کرد. جریان آهسته در این آزمایش می‌تواند به دلیل انسداد مجرای ادرار یا عملکرد ضعیف مثانه باشد. حجم باقیمانده پس از خالی شدن ادرار (مقدار ادرار باقیمانده در مثانه پس از اتمام ادرار) را می‌توان با انجام سونوگرافی از مثانه اندازه‌گیری کرد. به طور معمول مثانه پس از ادرار خالی است، اما در زمان تنگی مجرای ادراری در مردان، ممکن است مقداری ادرار در مثانه بماند.
گفتنی است که با انجام آزمایش‌های غیر تهاجمی نمی‌توان تعیین کرد که این مسائل می‌تواند به دلیل تنگی مجرای ادرار در مردان، بزرگ شدن پروستات، ضعیف شدن عملکرد مثانه یا مشکلات دیگر باشد.
در صورت مشکوک شدن به تنگی مجرای ادرار در مردان، برای شناسایی و اندازه گیری آن به یکی از روش‌های تصویربرداری نیاز است.
یکی از روش‌ها اورتروگرام رتروگراد است. در این روش از اشعه ایکس استفاده می‌شود. کنتراست در یک فیلم اشعه ایکس برای تعیین محل تنگی و طول آن نشان داده می‌شود. گاهی اوقات از فرد خواسته می‌شود که پس از پر شدن مثانه ادرار کند تا بتوان در طول فرآیند دفع، تنگی را تشخیص داد.
سیستوسکوپی روشی است که در آن یک دوربین کوچک و انعطاف‌پذیر به نام سیستوسکوپ در آلت تناسلی قرار میگیرد. این روش به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل مجرای ادرار را ببیند. این روش در مطب پزشک انجام می‌شود و معمولا 5 تا 10 دقیقه طول می‌کشد. قبل از عمل ژله لیدوکائین (داروی بی‌حس‌کننده) به مجرای ادرار فرد وارد خواهد شد و به پزشک اجازه می‌دهد تا سیستوسکوپ را به راحتی به مثانه منتقل کند.
تنگی مجرای ادرار در مردان چگونه درمان می‌شود؟
درمان تنگی مجرای ادرار در مردان با یافته‌هایی از روش‌های تصویربرداری تعیین می‌شود. چراکه هیچ دارویی برای کمک به درمان این عارضه وجود ندارد.
بدون درمان مشکلات دفع ادرار ادامه خواهد داشت. ممکن است عفونت و سنگ مثانه ایجاد شود. همچنین خطر احتباس ادرار (زمانی که نمی‌توان ادرار کرد) وجود دارد که می‌تواند منجر به بزرگ شدن مثانه و مشکلات کلیوی شود.
گزینه‌های درمانی عبارتند از:
- اتساع: برطرف کردن تنگی با کشش تدریجی
- یورتروتومی: برش تنگی با لیزر یا چاقو از طریق یک اسکوپ
- جراحی باز: برداشتن تنگی با جراحی با اتصال مجدد و بازسازی، احتمالا با پیوند (اورتروپلاستی)
اتساع
این کار معمولا در مطب اورولوژیست با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. غالبا برای برطرف کردن تنگی مجرای ادرار در مردان از دستگاه‌های گشاد کننده یا یک بالون مخصوص روی کاتتر که بافت را کشش می‌دهند؛ استفاده می‌شود.
اما این کشش به معنای واقعی درمان نیست و نیاز به تکرار منظم دارد. اگر تنگی مجرای ادرار در مردان خیلی سریع عود کند، به فرد بیمار آموزش داده می‌شود که چگونه هر از چند گاهی از کاتر برای جلوگیری از عود کردن مجدد آن استفاده کند. عوارض جانبی این روش شامل خونریزی و عفونت است. گاهی اوقات ممکن است یک گذر کاذب یا کانال دوم مجرای ادرار از کشش ایجاد شود.
اورتروتومی
در این روش از یک اسکوپ مخصوص استفاده می‌شود و تا جایی که تنگی مجرا وجود داشته باشد در امتداد مجرای ادرار حرکت می‌کند.
یک تیغه چاقو یا لیزر در انتهای سیستوسکوپ برای برش تنگی و ایجاد شکاف استفاده می‌شود. ممکن است یک کاتتر در مجرای ادرار قرار داده شود تا شکاف را باز نگه دارد و اجازه دهد بهبود یابد. زمان پیشنهادی برای خروج از لوله کاتتر بر اساس طول تنگی است.
جراحی باز
بسیاری از روش‌های ترمیم برای درمان تنگی مجرای ادرار در مردان استفاده شده‌اند و برخی شامل 1 یا 2 عمل هستند. در همه موارد،انتخاب روش ترمیمی بر اساس محل و طول تنگی و میزان جدی بودن آن است. هیچ روش واحدی برای همه موارد مناسب نیست. دو نوع اصلی اورتروپلاستی آناستوموز و اورتروپلاستی جایگزین می‌توانند جایگزین روش‌های ترمیمی‌شوند؛ که به شرح زیر هستند:
اورتروپلاستی آناستوموز
این روش معمولا به تنگی‌های کوتاه مجرای ادرار اختصاص دارد. در این حالت برشی بین کیسه بیضه و راست روده ایجاد می‌شود. پس از برداشتن تنگی مجرای ادرار می‌تواند مجددا متصل شود. این روش معمولا به عنوان یک روش سرپایی یا با اقامت کوتاه مدت در بیمارستان انجام می‌شود. یک کاتتر کوچک و نرم به مدت 10 تا 21 روز در آلت تناسلی باقی می‌ماند، سپس پس از عکس‌برداری با اشعه ایکس برای اطمینان از بهبودی ترمیم برداشته می‌شود.
اورتروپلاستی جایگزین
هنگامی که تنگی مجرای ادرار درمردان طولانی است، می‌توان بافت را برای جایگزینی بخشی که تنگی داشت، منتقل کرد. در موارد دشوار، ممکن است نیاز باشد که عمل‌های جایگزینی به صورت مرحله‌ای انجام شود. این ترمیم‌ها باید توسط یک متخصص اورولوژیست با تجربه در این جراحی‌ها انجام شود. به طور کلی میزان موفقیتاین روش بسیار خوب است. روش‌های جایگزینی عبارتند از:
پیوند
در این روش با استفاده از بافت خود مجرای ادرا بخشی از مجرای ادرار را جایگزین یا بزرگ می‌کنند. این بافت ممکن است پوست (گرفته شده از ساقه آلت تناسلی) یا در بیشتر موارد، مخاط باکال (از داخل گونه گرفته شده) باشد. پس از جراحی بیماران ممکن است به بستری کوتاه مدت در بیمارستان و استفاده از کاتتر به مدت 2 یا 3 هفته نیاز داشته باشند.
فلپ پوستی
با این جراحی فلپ‌های پوست از آلت تناسلی می‌چرخند تا بخش جدیدی از مجرای ادرار ایجاد شود. این روش زمانی مورد نیاز است که به پیوند زیادی نیاز و تنگی شدید باشد. این روش‌ها پیچیده هستند و باید توسط جراح با تجربه جراحی پلاستیک انجام شود. پس از جراحی ممکن است بیماران نیاز به بستری کوتاه مدت در بیمارستان و استفاده از کاتر داشته باشند.
چگونه می‌شود از بروز تنگی مجرای ادراردر مردان جلوگیری کرد؟
- با اجتناب از آسیب به ناحیه لگنی بدن ممکن است بتوان از برخی اشکال تنگی مجرای ادرار در مردان جلوگیری کرد
- مراقبت برای جلوگیری از عفونت نیز ممکن است به جلوگیری از این وضعیت کمک کند
- کلامیدیا در حال حاضر شایع‌ترین علت تنگی مجرای ادرار در مردان است. بنابراین، با استفاده از کاندوم یا با اجتناب از رابطه جنسی با شریک آلوده می‌توان از عفونت جلوگیری کرد
- در صورت بروز مشکل، مردان باید آنتی بیوتیک مناسب را زودتر مصرف کنند
- این نکته قابل ذکر است که تنگی مجرای ادرار مسری نیست، اما عفونت‌های مقاربتی مسری هستند
یادداشت پایانی
تنگی مجرای ادرار در مردان یک بیماری قابل درمان است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که مجرای ادراری وظیفه اصلی خود که دفع ادرار است و در انزال مردان نیز نقش مهمی دارد را به خوبی انجام ندهد.
در این زمان زخم ناشی از تورم، آسیب دیدگی یا عفونت باعث شده است جریان ادرار را در لوله مجرای ادراری کند یا مسدود کند و باعث تنگی مجرای ادرار در مردان شود که با درد و سوزش همراه است.
تنگی مجرای ادرار در مردان که یکی از بیماری‌های اورولوژی محسوب می‌شود، درمان‌های متنوعی دارد. با این حال احتمال دارد پس از درمان مجددا عود کند و با روش‌های مختلف دیگری فرد تحت درمان قرار گیرد. اما حتما و فوری باید برای درمان آن اقدامات لازم را انجام دهند، چراکه باعث بروز مشکلات دیگر در سلامت مردان می‌شود.
در این نوشتار سعی کردیم مطالبی را تحت عنوان یکی از بیماری‌ها و مشکلات شایع که تنگی مجرای ادرار مردان است؛ مطالبی را بیان کنیم. امیدواریم مفید واقع شده باشد.
